Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΤΙΛΗΣ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ

Γράφεται σημαντική ποίηση αλλά διογκωμένη βραβειολαγνεία και βραβειοδοσία δίνουν συχνά υψηλό κύρος σε ασημαντογραφίες

Σημαντική ποίηση γράφεται παντού στον κόσμο και στις μέρες μας, αναφέρει σε συνέντευξή του στον υποφαινόμενο και στο ΚΥΠΕ ο σημαντικός Ελλαδίτης ποιητής Γιάννης Πατίλης. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι «αυτό που πρώτιστα και περισσότερο υποχωρεί είναι η δεκτικότητα των πολλών απέναντι σ’ αυτή, που λεηλατείται από την οπτικοποίηση των πάντων».

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι οι απόψεις που διατυπώνει για το σύγχρονο ποιητικό τοπίο σε Ελλάδα και Κύπρο:

«Η αίσθηση μιας σπουδαίας ποιητικής παράδοσης χιλιετιών με παγκόσμιο κύρος, όπως η ελληνική, συχνά διογκώνει αρρωστημένα το ποιητικό αυτοσυναίσθημα των υποψήφιων ποιητών...στους περισσότερους επικρατεί τραγική γλωσσική αμεριμνησία, που ψαλιδίζει και τις δυνατότητες των καλών». Οσον αφορά ειδικά την Κύπρο: «...υπάρχει μια διογκωμένη βραβειολαγνεία και ασύστολη βραβειοδοσία», πράγματα ολέθρια επειδή δίνουν συχνά υψηλό κύρος σε ασημαντογραφίες... οι Έλληνες «διδάσκονται δύο αιώνες τώρα να μισούν το κοινό και δημόσιο και να λατρεύουν το κρατικό».

Σημειώνεται ότι ο Γ. Πατίλης επισκέφθηκε πρόσφατα την Κύπρο, κατόπιν πρωτοβουλίας της Σταματίας Λαουμτζή, του Παναγιώτη Νικολαΐδη, της Αυγής Λίλλη, και με τη στήριξη της Διεύθυνσης Γραμμάτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού και του Πολιτιστικού Κέντρου Μιχάλης Πιερής, για να παρουσιάσει τη Συγκεντρωτική Έκδοση ποιημάτων του 1970-2022 με τίτλο Το Σπασμένο είναι πιο Ανθεκτικό, που κυκλοφόρησε από τον αθηναϊκό εκδοτικό οίκο Ύψιλον.

Στη συνέντευξη του στο ΚΥΠΕ, ο κ. Πατίλης επισημαίνει ότι θεωρεί την Κύπρο «πολιτισμικά αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής πατρίδας» του, «όπως την Κρήτη, την Σάμο ή την Ήπειρο», προσθέτοντας ότι τον πληγώνει το γεγονός ότι «το νησί (ελεύθερο και κατεχόμενο), σφάγιο αιματηρό της αγγλικής αποικιοκρατίας, δεν είναι γεωπολιτικά ενωμένο με την υπόλοιπη Ελλάδα, όπως βαθύτατα επιθυμούσε η συντριπτική πλειονότητα του λαού της, αλλά και σχεδόν όλοι οι Έλληνες όπου γης». Ωστόσο, υπογραμμίζει, «περισσότερο με πληγώνει η εμπεδωμένη από χρόνων αίσθηση που έχω ότι για την κατάσταση αυτή ευθύνονται διαχρονικώς και ποικιλοτρόπως ανεύθυνες, αλλοπρόσαλλες και προδοτικές πολιτικές ηγεσίες σε Ελλάδα και Κύπρο», και ακολούθως μεγάλο και κρίσιμο μέρος της ελλαδικής και κυπριακής κοινωνίας που εκμαυλίστηκε από αυτές».

Κληθείς από το ΚΥΠΕ να περιγράψει το ποιητικό τοπίο στην Ελλάδα και στην Κύπρο και απαντώντας σε παρατήρηση ότι υπάρχει υπερπαραγωγή ποίησης που βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τους ποιοτικούς δείκτες, ο Γιάννης Πατίλης αναφέρει ότι «η αναντιστοιχία αυτή, πέραν του αναμενόμενου για οποιαδήποτε τέχνη, είναι ειδικά για τη νεοελληνική ποίηση, δομικό στοιχείο που σχετίζεται με το μεγάλο γεγονός της Εθνικής Ανεξαρτησίας». Σημειώνει περαιτέρω, ότι «και η αίσθηση μιας σπουδαίας ποιητικής παράδοσης χιλιετιών με παγκόσμιο κύρος, όπως η ελληνική, συχνά διογκώνει αρρωστημένα το ποιητικό αυτοσυναίσθημα των υποψήφιων ποιητών». Όπως λέει, «στους περισσότερους επικρατεί τραγική γλωσσική αμεριμνησία, που ψαλιδίζει και τις δυνατότητες των καλών». Παράλληλα, αναφέρει ότι «όσα σπουδαία ποιήματα και εάν έχεις δημοσιεύσει στο διαδίκτυο, δεν θα πείσεις ποτέ τον εαυτό σου, ούτε και τους άλλους, πως υπήρξες ποιητής, εάν δεν τυπώσεις κάποια από αυτά σε μια τουλάχιστον ολιγοσέλιδη πλακέτα».

Ως προς την ποιητική κατάσταση στην Κύπρο, ο κ. Πατίλης κάνει λόγο για «διογκωμένη βραβειολαγνεία και ασύστολη βραβειοδοσία», σημειώνοντας ότι είναι «πράγματα ολέθρια επειδή δίνουν συχνά υψηλό κύρος σε ασημαντογραφίες». Την ίδια ώρα, δηλώνει ότι οι Έλληνες «διδάσκονται δύο αιώνες τώρα να μισούν το κοινό και δημόσιο και να λατρεύουν το κρατικό».

Σε ερώτηση αν η ποιητική δημιουργία πρέπει να πραγματεύεται τα σύγχρονα παγκόσμια θέματα, ο Γιάννης Πατίλης επισημαίνει ότι «ανέκαθεν τέτοια θέματα είχε ανάγκη η ποίηση», αναφέροντας ως παράδειγμα τον Όμηρο και την τραγωδία. Ταυτόχρονα, αναφέρει ότι η ποίηση γεννιέται «μεσάνυχτα στη μοναξιά της νύχτας, δίχως τον προστατευτικό κρυψώνα της ημέρας». Όπως λέει, «ο άνθρωπος δεν μπορεί να γλυτώσει από τους εφιάλτες του, αν δεν τους πει στο φως».

Αναφερόμενος στη θέση της ποίησης στον σύγχρονο κόσμο, ο κ. Πατίλης λέει στο ΚΥΠΕ ότι «η εποχή μας είναι ιδανικός καιρός για σπουδαία ποίηση, διότι για πρώτη φορά, ίσως, στην ιστορία της ανθρωπότητας τίθεται με τόσο ακραίους όρους το ανθρώπινο δράμα». Όπως λέει, «ποίηση σημαντική γράφεται παντού στον κόσμο και στις μέρες μας», υπογραμμίζοντας ότι «αυτό που πρώτιστα και περισσότερο υποχωρεί είναι η δεκτικότητα των πολλών απέναντι σ’ αυτή, που λεηλατείται από την οπτικοποίηση των πάντων». «Η ποίηση συγκροτείται από εικόνες λεκτικές που για την πρόσληψή τους προϋποθέτουν πρώτιστα την ελεύθερη προσωπική φαντασία του καθενός μας. Πόση όμως τέτοια απομένει μετά την παραπάνω λεηλασία;», διερωτάται.

 

Απαντώντας σε ερώτηση αν μια ποιητική γενιά συγκροτείται εξ υπαρχής ή προσδιορίζεται εκ των υστέρων, νοουμένου ότι κατατάσσεται στη γενιά του ’70, ο Γιάννης Πατίλης αναφέρει ότι «οι ορισμοί αυτοί έχουν νόημα όταν μια γενιά με το πέρασμά της έχει αλλάξει το πολιτισμικό παράδειγμα της εποχής της». «Οι άλλες είναι καλές για να συμπληρώνουν γραμματολογικά κενά, ιδιαιτέρως όταν αυτές γίνονται αντιληπτές εκ των υστέρων, ενώ γεννούν πολλές απορίες ή και αμφισβήτηση για την αυθεντικότητά τους, όταν συγκροτούνται συνειδητώς και εξ υπαρχής, συχνά από τους ίδιους τους αυτοκατατασσόμενους σ’ αυτήν», σημειώνει.

Κληθείς να απαντήσει στο ερώτημα αν ο ποιητής πρέπει να αρθρώνει δημόσιο λόγο, ο κ. Πατίλης τονίζει ότι «ο ποιητής ως ποιητής μιλάει με την ποίησή του», προσθέτοντας ότι «μια δημοσιευμένη ποίηση δεν παύει να είναι και δημόσιος λόγος». Όπως λέει, «όσο ιδιάζων και να είναι ο ποιητικός λόγος του ποιητή, δεν παύει να είναι ένας λόγος που δεν είναι αποκλειστικά δικός του αλλά και της κοινότητας», με αποτέλεσμα ο ποιητής να «γίνεται δι΄ αυτού εμφατικότερο μέλος της».

Για όλα τα παραπάνω, τονίζει, «ο ποιητής είναι, είτε θέλει να το παραδεχτεί είτε όχι, μέρος της κοινότητας - τουλάχιστον της γλώσσας στην οποία γράφει». «Όσο μεγαλύτερη είναι η εκτίμηση της κοινότητας για τον συγκεκριμένο ποιητή, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευθύνη του ποιητή να μιλήσει γι’ αυτήν και εκτός της ποίησής του», συμπληρώνει.

Σε ερώτηση αν έχει γράψει την ποίηση που θα ήθελε, ο Γιάννης Πατίλης απαντά «εν μέρει, ναι». «Το γράψιμο μού έδωσε τις ευτυχέστερες στιγμές, αλλά αυτές θα μπορούσαν να είναι και πυκνότερες και διαρκέστερες. Έτσι υπάρχουν ακόμη προσωπικές εκκρεμότητες. Και οι εκκρεμότητες λόγω της φύσης τους μπορεί να περιέχουν υψηλότερες δόσεις του φανταστικά υπαρκτού και του δυνητικά καλύτερου», καταλήγει.