"ΛΑΜΠΡΟ ΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ"

Συναντήσεις παντός καιρού
4Χ4
Ποιήσεις #1
Σωτήρης Παστάκας (Σκιά του Άθω)
Αντώνης Σκιαθάς (Αναρριχητικά της μνήμης)
Βαγγέλης Τασιόπουλος (Τα αδέσποτα της νοητής γραμμής)
Γιώργος Χριστοδουλίδης (Ελαφρώς θλιμμένος)
εκδόσεις Πικραμένος

 Γράφει στο FRACTAL για το 4χ4 η Διώνη Δημητριάδη

Έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκδόσεις που συστεγάζουν κάτω από κοινό τίτλο τις συγγραφικές δημιουργίες περισσότερων δημιουργών. Περισσότερο γιατί αποδεικνύουν –πέρα από μια ευφυή συνύπαρξη– μια σεμνότητα που δύσκολα συναντάμε στις αναγνώσεις μας. Η ατομική ‘έκθεση’ του καθενός έχει οπωσδήποτε μια γοητεία, λίγο ναρκισσισμό, μια δόση επιβεβαίωσης και άλλα ακόμη υπερμεγέθη και φανταχτερά. Η συμμετοχή, όμως, σε συλλογικό έργο φέρει μέσα της πολύ πιο σημαντικά πράγματα. Ας πούμε το άγγιγμα του άλλου στη διπλανή σελίδα, το ξάφνιασμα της συνάντησης με τον απροσδόκητο σωσία της σκέψης σου, ή ακόμη  τη συνειδητοποίηση ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι άρα έχεις δρόμο ακόμη. Δεν είναι λίγο να στεγάζεις τη σκέψη σου, το δικό σου ‘κάτι’ μαζί με τους άλλους και από όλο αυτό να προκύπτει  ένα σύνολο θαυμάσιο.
Αυτή είναι η περίπτωση της «Συνάντησης παντός καιρού 4Χ4» των εκδόσεων Πικραμένος που πρόσφατα κυκλοφόρησε. Τέσσερις δόκιμοι και αναγνωρισμένης αξίας ποιητές συνυπάρχουν με τέσσερις ποιητικές τους συλλογές. Ο Σωτήρης Παστάκας δημιουργεί ένα λογοπαίγνιο με τον τίτλο Σκιά του Άθω παραπέμποντας στη νήσο Σκιάθο και νοητικά ενσωματώνοντας την ερημία και την πνευματική εξύψωση της ιερής πολιτείας. Ο Αντώνης Σκιαθάς επιλέγει αναρριχώμενες μνήμες (Αναρριχητικά της μνήμης) υπογραμμίζοντας την ιδιότητα των μνημονικών καταλοίπων να ανεβαίνουν στο επίπεδο της συνείδησης κατά τη δική τους ενδεχομένως βούληση. Ο Βαγγέλης Τασιόπουλος συλλέγει φαινομενικά αδέσποτα κομμάτια (Τα αδέσποτα της νοητής γραμμής), που ωστόσο συναντώνται σε μια αυτόνομη δική τους συνέχεια – όπως όλα άλλωστε τα ποιητικά πράγματα. Ο Γιώργος Χριστοδουλίδης δηλώνει Ελαφρώς θλιμμένος, έτσι όπως αρμόζει στον ποιητή που έχει επίγνωση του προσωπικού άχθους ως αναγκαίας συνθήκης της γραφής – η ποιητική αποκάλυψη απαιτεί το τίμημά της.
Επιλέγω από τον κάθε ποιητή ένα ποίημα που αναδεικνύει την πρωτοτυπία της γραφής μέσα στο ιδιαίτερο ύφος του καθενός· στην ουσία ταυτόχρονα αποδεικνύει κάτι πολύ ενδιαφέρον:  δεν είναι ποτέ τυχαία η συνύπαρξη των δημιουργών, καθώς υπόρρητες συνδέσεις φέρνουν στο φως απρόσμενες ομοιότητες.

Σωτήρης Παστάκας, Ημέρα ένατη, 25 Δεκεμβρίου, Σκιά του Άθω

Ύστερα φάνηκε μπροστά μου το νησί:
ασάλευτη ράχη γαϊδουριού
με κωνοφόρο τρίχωμα.
Η αίσθηση του ήλιου στον αυχένα.
Ένα κοράλλι στα μαλλιά και κόκκους
άμμου στα χείλη. Μια σύσπαση ελαφρά.
Η μόνιμη τάση στη δεξιά
βλεφαρίδα. Είδα την ιδέα για τον εαυτό μου
να συρρικνώνεται στο φυσικό περίγραμμα
ενός άνδρα που ξέβρασε η θάλασσα.
Δεν θυμάμαι ποιος μου έδωσε
το φιλί της ζωής· δυο χέρια μόνο
να με σηκώνουν. Μια αγκαλιά
χαμόκλαδα, θάμνοι ευώδεις,
αργιλώδης γη τραχεία,
πλαγιασμένος σε έναν ίσκιο
σφυρίζω τον δικό μου σκοπό
στα κρίταμα και τ’ αλμυρίκια.

Στάζων άλμην κι αφρόν
εν συνειδήσει ιχθύος.

Αντώνης Σκιαθάς, Αναρρωτήριο, Αναρριχητικά της μνήμης

Ξεκίνησα να γράφω για τον λέοντα και το κοριτσάκι.
     Ένα παραμύθι για τον έρωτα στο μεγάλο τσίρκο που κάηκε
ολοσχερώς στην παραλιακή πόλη των Αχαιών.
    Έκτοτε τα θηρία έγιναν κατοικίδια σε κήπους και αυλές,
οι θηριοδαμαστές έμμισθοι κηπουροί σ’ ανθώνες με σέρσεκες
και πεταλούδες μαύρες. Η μικρή έπασχε από κατάθλιψη,
ο λέοντας από την έλλειψη κοινού και ο θηριοδαμαστής από την
απώλεια της εξουσίας του.
    Το δημοτικό συμβούλιο απεφάνθη για τη λειτουργία
του πρώτου αναρρωτηρίου για νοσούντες από
την έλλειψη χαράς.
   Όρισε τους θεράποντες, όλοι τους πρώην ζαχαροπλάστες,
ανθοπώλες και πωλητές στα πανηγύρια ζαχαρωτών
πολύχρωμων σε ξύλα στερεωμένα.
    Με ομόφωνη απόφαση των δημοτικών συμβούλων στη ριγέ
τέντα του τσίρκου, δημιουργήθηκε το πρώτο σχολείο για
αόμματους, που με τους ήχους των πτηνών, των τετράποδων
και των ψαριών μάθαιναν για τον κόσμο.

Βαγγέλης Τασιόπουλος, Ο κώδικας τιμής των καπνιστών/2, Τα αδέσποτα της νοητής γραμμής

Δίνεις στον πρόσφυγα ό,τι πολύτιμο διαθέτεις – ένα τσιγάρο. Κι ύστερα χάνεσαι μες στο πολύβουο πλήθος. Είναι αγένεια πίσω να κοιτάξεις, αυτό είναι δικιά σας υποχρέωση. Αναλάβετε εσείς την ευθύνη της προστασίας των ακυρωμένων από το κύρος του έφηβου καπνιστή, αφού ο ξένος θα καπνίσει, όπως ο γηγενής, ένα ολόκληρο τσιγάρο.

Γιώργος Χριστοδουλίδης, Ανομολόγητο, Ελαφρώς θλιμμένος

Κάθε γυναίκα
έχει ένα θαμμένο μέσα της
ιδίως εκείνες
πίσω από το τιμόνι
που σε κοιτάζουν για λίγο
θλιμμένα και εξαφανίζονται
πριν ν’ ανάψει το πράσινο
που πάντα εξαφανίζονται
λίγο πριν ν’ ανάψει το πράσινο.

Δεν είναι το ύφος, η επιλογή της γλώσσας ή η θεματική που δημιουργεί μια αίσθηση συγγένειας των τεσσάρων ποιητών – άλλωστε η μέχρι τώρα συγγραφική τους κατάθεση συνηγορεί για το αντίθετο. Ωστόσο, η γραφή τους διαπνέεται από μια πρωτοτυπία, και οι τέσσερις έχουν ως κοινή επιλογή τον αιφνιδιασμό της ανάγνωσης, συνιστώντας μέσα από το απρόβλεπτο των στίχων τους μια ποιητική δημιουργία ιδιαίτερης αξίας. Ο Σωτήρης Παστάκας μεταφέρει την προσωπική του περιπέτεια υγείας (το δικό του συναπάντημα με τον θάνατο) σε ένα άλλο σώμα που βυθίζεται στην ανυπαρξία ανακαλύπτοντας το κοινό στοιχείο των δύο: τη συνείδηση ιχθύος, εκείνο το σημείο ανάμεσα στο είναι και στο μη είναι, αποκαλύπτοντας τη σχετικότητα όσων θεωρούνται εντός της ανθρώπινης νοητικής ικανότητας. Ο Αντώνης Σκιαθάς παραπλανά με το υπερρεαλιστικό του σκηνικό δημιουργώντας μια νοητή ίσως πραγματικότητα, η οποία αποδεικνύεται στην πορεία απολύτως ρεαλιστικά προσβάσιμη – με την αναγκαία προϋπόθεση της διπλής όρασης, της διττής ανάγνωσης, όχι μόνο  του ποιήματος αλλά και του κόσμου που μας περιβάλλει. Ο Βαγγέλης Τασιόπουλος, σε πιο ρεαλιστικό επίπεδο και με ποιητικό σχολιασμό σε σύγχρονο οξύ πρόβλημα, απομονώνει μια σκηνή που θα περνούσε απαρατήρητη (όχι όμως για τον ποιητή υποδηλώνοντας  πως έστω με το ελάχιστο των λέξεων, η καλή ποίηση προσφέρει μια πλήρη εικόνα της αλήθειας. Τέλος, ο Γιώργος Χριστοδουλίδης, σε ακόμη πιο ρεαλιστικό σκηνικό, ανασύρει  από τα αθέατα μικρά της καθημερινότητας μια σκηνή που μιλά για πολύ περισσότερα (σκέψεις, εμπειρίες ή και τραύματα ακόμη) από όσα φαινομενικά δηλώνει.
Τέσσερις όψεις του θεατού και του αθέατου, τέσσερις εκδοχές της πραγματικότητας με όλες τις μεταμορφώσεις της και τις ενσωματώσεις της μέσα στον ποιητικό λόγο. Άλλωστε, η ποίηση έχει την εγγενή ικανότητα της πολλαπλής ερμηνείας των φαινομένων και της πολυσήμαντης απόδοσής τους με τον λόγο. Εδώ σ’ αυτή την τετραπλή συλλογή έχουμε ένα λαμπρό δείγμα των δυνατοτήτων της, με τέσσερις ποιητές που φαίνεται να απολαμβάνουν τη σύμπλευσή τους.