Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2023

ΛΑΛ-ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΝΘΙΜΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ:"ΕΝΑ ΛΥΤΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΝΑΝΤΙΩΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ"


Σημείωμα του ποιητή και και κριτικού Παναγιώτη Νικολαϊδη




Με την όγδοη και ώριμη από πολλές απόψεις ποιητική συλλογή Λαλ. Γνωστοποίηση πένθιμου γεγονότος (Κουκκίδα 2022), ο ποιητής και δημοσιογράφος στο επάγγελμα Γ. Χριστοδουλίδης δίνει ποίηση δροσερή και ευφάνταστη, διαποτισμένη από γνήσιο ποιητικό αίσθημα και ανατρεπτικό βλέμμα. Όπως υποδηλώνει ο πολύσημος τίτλος του βιβλίου, η υπαρξιακή αβεβαιότητα, τα διλήμματα, ο κοινωνικός προβληματισμός, οι φόβοι και το άγχος για το οδυνηρό πέρασμα του χρόνου, αποτελούν και σε αυτή τη συλλογή του Χριστοδουλίδη τα κυρίαρχα θέματα της ποίησής του που φωτίζουν ενίοτε με το μαύρο φως της φθοράς και ενίοτε με το φως της ελπίδας την ενηλικίωση, τον θάνατο, την ιστορία, την κοινωνία, τον έρωτα και την ποίηση αδιάλειπτα και οργανικά, δημιουργώντας ένα αισθητικά λειτουργικό ποιητικό σύμπαν που αποπνέει αγάπη για τον άνθρωπο και την τέχνη.

Όπως αποδεικνύει η ανάγνωση του συνόλου του έργου του Χριστοδουλίδη, ο ποιητής γράφει τους ισχυρότερους του στίχους όταν εκκινεί από τα προσωπικά του βιώματα και γίνεται εξομολογητικός. Το βιωματικό υλικό, ωστόσο, δεν εξασφαλίζει από μόνο του υψηλό ποιητικό αποτέλεσμα, αλλά πραγματώνεται επιτυχώς σε αισθητικά λειτουργική ποίηση πρωτίστως χάριν της ισχυρής, οικειωτικής δύναμης του στίχου. Και στην περίπτωση του Γ. Χριστοδουλίδη, η δύναμη του στίχου του οφείλεται πρωτίστως στον επιτυχή, τις περισσότερες φορές, ποιητικά συγκερασμό μιας συγκρατημένης συγκίνησης με ένα διανοητικό-στοχαστικό στοιχείο, προϊόν ανήσυχου προβληματισμού και άγρυπνης σκέψης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ποιητικός ρεαλισμός του Χριστοδουλίδη, μπολιασμένος και σε αυτή τη συλλογή με το εξωλογικό στοιχείο, τροφοδοτεί με ποιητικό οξυγόνο τις κυρίαρχες θεματικές του βιβλίου προσδίδοντας εκφραστικότητα στην ποίησή του. Έχουμε, με άλλα λόγια, ένα βιβλίο Ποίησης, το οποίο παρά τον απαισιόδοξο τίτλο του που συνδηλώνει το τέρμα-τέλος, αποτελεί στην πραγματικότητα ένα πολύ ζωντανό κείμενο που φιλοδοξεί να επεκτείνει τις μέρες του εκτός χρόνου, σε ένα γλωσσικό και ηθικό επέκεινα, και αποτελεί, εντέλει, ένα λυτρωτικό σημείο εναντίωσης προς τον χρόνο και τον θάνατο. Αυτή ακριβώς η πραγματικότητα, Γιώργο αφαιρεί διαμιάς τη γνωστοποίηση του πένθιμου σκότους.



 

 


Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2022

ΜΝΗΜΗ ΑΝΤΡΕΪ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ



Όταν η ομορφιά της σκέψης συναντά την ομορφιά της καλλιτεχνίας29.12.1986


Του Χρήστου Μαρκίδη


Από το βιβλίο ΚΑΤΑΜΑΤΑ ~ Γαβριηλίδης, 2005, 2014 / Αρμός, 2022


Έχω να ταξιδεψω πολύ καιρό. Η απουσία της φύσης άλλοτε μου ήταν αφόρητη, ίσως η τέχνη να την υποκαθιστά ώρες ώρες επικίνδυνα. Μεγαλώσαμε; Πάνε τα ακμαία αισθήματα; Η γεύση του νερού, το πλάτος τ’ ουρανού; Στο βίντεο, η "Νοσταλγία" του Ταρκόφσκι.
Η πρώτη μου επαφή με τον Ταρκόφσκι τελέστηκε,
θυμάμαι, στην ταινία "Αντρέι Ρουμπλιώφ" το 1981. Τέτοια ανάμνηση είχα να ζήσω από τις αρχές της δεκαετίας του ’70, όταν ανακάλυπτα τον Μπέργκμαν της "Σιωπής" και της
"Έβδομης σφραγίδας". Ο Μπέργκμαν και ο Παζολίνι σφράγιζαν τότε την υπαρξιακή μας αντίσταση σταθμίζοντας απόλυτα κι ακραία ερωτηματικά· ήταν η εποχή της τέταρτης ανατροπής στον αιώνα, καθώς μετά από δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους και μια προδομένη σοσιαλιστική επανάσταση, τα αυθόρμητα αντιεξουσιαστικά κινήματα συντρίβονταν οριστικά κάτω απ’ τον τίγρη της κυρίαρχης καθεστωτικής νομιμότητας – ο αμνός μέσα μας θυσιαζόταν και πάλι στο βωμό της αγρύπνιας διψώντας αρχαία δικαιοσύνη. Σ’ αυτή την ύπουλη ψυχροπολεμική συνθήκη και στο κέντρο τής ολοκληρωτικής μάστιγας των συστημάτων, ο Αντρέι φύσηξε άξαφνα σαν το δικό μας τρικάταρτο αεράκι.
Είναι παράδοξο πώς βρέθηκε στο ρημαγμένο δεύτερο μισό του αιώνα ένας καλλιτέχνης με τέτοιο ανάστημα και μάλιστα τόσο σιμά, τόσο μόνος. Σε έναν αιώνα ο οποίος, ενώ θέλησε να ονομάζεται της ελευθερίας, αποστέρησε και αποστερεί από αυτή σύμπασα τη μεταφυσική του προσώπου –εννοώ του κατ’ εξοχήν προσώπου– που στάθηκε πάντοτε το άλφα και το ωμέγα της ύπαρξης και που δίχως αυτό ίσως καταρρεύσει στη λήθη ολόκληρο το σχήμα της Ιστορίας. Μιας Ιστορίας που δεν μπορεί να βασίζεται μονομερώς στα υλικοτεχνικά επιτεύγματα, αλλά οφείλει να σέβεται τις μυθικές ανατάσεις και πτώσεις, εκείνες που εξανθρώπιζαν και εξανθρωπίζουν το ζοφερό στίγμα της αλαζονείας μας απέναντι στην ύψιστη, τη μυστική, την αμετάπτωτη παραμυθητική ωραιότητα.
Όμως ο Αντρέι Ταρκόφσκι στέκει, και θα στέκει ως
το τέλος του καιρού, τροπαιοφόρος ομόδοξος. Ελπίζει εξ υπαρχής στη χάρη και την παρουσία του Αγαθού και κατ’ ουσίαν αδιαλείπτως την εύχεται. Μιλάει μια γλώσσα οργανική, θυσιαστική, οικεία. Αίρει την ανθρωπότητα στους ώμους, δορυφορούμενος. Εκεί που οι πάντες σιωπούν ή σπαράζουν, το άστρο του φωτίζει από τη μεριά της αγάπης. "Και καταλαβείν την εστώσαν φύσιν την πάντα άγουσάν τε και φέρουσαν, όσα εν τω είναι εστί", γράφει ο θεόπνευστος Γρηγόριος Νύσσης, ο Ταρκόφσκι πυρπολήθηκε από τον έρωτα του απολύτου. Μέσα στη δίνη της φθοράς, αυτός οραματίστηκε το θαύμα της έγερσης πάλι και πάλι.
Σκέπτομαι καμιά φορά τη σχέση που έχουμε οι Έλληνες με τους Ρώσους. Σκέπτομαι πώς αυτός ο λαός αφομοίωσε τη δική μας ορθοστασία στο έπακρον. Το πάθος και τη γαλήνη που προσέθεσε. Την ορμή, μιαςκαι ιστορικά έπεται. Και το παρόν στο οποίο συντρίβεται. Πώς κι εμείς, με την τόση διάρκεια, βυθιζόμαστε στην άβυσσο της λησμονιάς. Με μόνους αθώους τους μαρτυρικά πάσχοντες: δες τον Πούλιο, τον Καρούζο, δες τον Λάγιο· μιλώ για τους εσχάτους. Μιλώ και για την εφιαλτική δυστοκία ημών, των αδυνάμων.

Πέμπτη 22 Δεκεμβρίου 2022

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΟΥΚΚΙΔΑ Η 9Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ "ΛΑΛ - ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΝΘΙΜΟΥ ΓΕΓΟΝΟΤΟΣ"



Δελτίο Τύπου

 

Η ένατη ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, «ΛΑΛ Γνωστοποίηση Πένθιμου Γεγονότος», κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2022 από τις εκδόσεις Κουκκίδα στην Αθήνα.

Η συλλογή περιλαμβάνει 52 ποιήματα που ανατροφοδοτούνται από την ταραχώδη πορεία της ανθρωπότητας προς ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον μέσα από πανδημίες, πολέμους, απελπισμένα ερωτικά προσκλητήρια, αναπάντεχες συμπαντικές κατασκευές και φανταστικές προϊστορικές προσομοιώσεις.

Κάποτε μεταποιώντας καίριες στιγμές της σύγχρονης καθημερινότητας και άλλοτε -κυρίως στα πιο εκτεταμένα και ερεβώδη ποιήματα- εικονοποιώντας την αναζήτηση του αναπάντητου, του εξωλογικού και του ανεκτίμητου, η συλλογή ιχνηλατεί την οδυνηρή πορεία του ανθρώπου -του πιο υπέροχου και συνάμα πιο καταστροφικού όντος του πλανήτη – προς το οριστικό τέλος ή προς μια αδιανόητή νίκη επί του θανάτου, αν κατανοήσουμε πως όσα αξίζουν μπορούν να μην παύσουν ποτέ να υπάρχουν υπό τον όρο ότι θα τα διεκδικήσουμε και θα τα προστατεύσουμε.

Σε αρκετά ποιήματα της συλλογής εμφανίζεται η μορφή του ΛΑΛ, ενός πολυτεχνίτη του τρίτου κόσμου, του οποίου η σπάνια ανιδιοτέλεια και αγνότητα είναι ασύμβατη με τους στυγνούς κανόνες της πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, ο ΛΑΛ αναγκάζεται  συχνά να ισορροπεί στη μεθόριο υπαρκτού και ανύπαρκτου, μετέχοντας στην ιερουργία ενός «τυραννικού θαύματος», και καταβάλλοντας το τίμημα της πίστης του στις πιο αληθινές προβολές της ζωής:

Σκεφτείτε αυτό το θαύμα

 

Σκεφτείτε την ανθρωπότητα

πώς επιβίωσε μέσα στη σκληρότητα

στη βαρβαρότητα

σκεφτείτε τώρα έναν και μόνο άνθρωπο

τον Λαλ

που δεν ενδιαφέρεται

για την εξουσία

την επιβολή

τη δόξα

την αφθονία

που ρωτά τον εαυτό του για το σωστό και το λάθος

και ακολουθεί την άηχη απόκριση

σκεφτείτε αυτό τον άνθρωπο

σκεφτείτε την καρδιά του

πόσο υπέροχα πάλλει

πόσο ευτυχισμένος πρέπει να είναι

σκεφτείτε όμως και τη δυστυχία του

σκεφτείτε πώς αντέχει ακόμα

πώς συνεχίζει ακόμη να υπάρχει

σκεφτείτε αυτό το τυραννικό θαύμα

 

Σε συνέντευξή του στο λογοτεχνικό περιοδικό ΘΕΥΦ  της Θεσσαλονίκης, ο Χριστοδουλίδης αναφέρει για το νέο του βιβλίο: «Δεν ορίζω εκ των προτέρων θεματικές· τις ορίζει η όποια γνησιότητα της ενόρασής μου. Είναι βέβαια ποιήματα που γεννήθηκαν στην πανδημία, άρα κάποια συνομιλούν μαζί της, ποιήματα ελεγειακά για τη σπαρακτική κραυγή της σε εξέλιξη περιβαλλοντικής συμφοράς, αλλά και ποιήματα που διερευνούν αρχέγονα ζητήματα, όπως αν μπορεί ο ακτοφύλακας να ενταφιάσει ένα περιστρεφόμενο κομμάτι λάμψης από τον φάρο για να το ξανανάψει αργότερα, τι συμβαίνει όταν στέλνεις τα χέρια σου να σου φέρουν την αφή της, καθώς και αν εκείνοι που στοίβαξαν βουνά το ένα πάνω στο άλλο, για να αγγίξουν τον ουρανό, εν τέλει τα κατάφεραν. Η αίσθησή μου είναι ότι πορευόμαστε προς ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον. Η τρομαχτική οικουμενικότητα αυτής της διαπίστωσης προσδίδει στην ποίησή μου μια πιο μυστηριακή πανανθρώπινη διάσταση».

 


Η κεντρική διάθεση της συλλογής γίνεται από το Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο στην Αθήνα, και από το Βιβλιοπωλείο ΕΡΜΑ στη Λευκωσία, ενώ διατίθεται επίσης σε ηλεκτρονικά βιβλιοπωλείο.

Ο Γιώργος Χριστοδουλίδης γεννήθηκε στη Μόσχα το 1968. Σπούδασε δημοσιογραφία στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Έχει εκδώσει 9 ποιητικές συλλογές και του απονεμήθηκε δύο φορές το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί και εκδοθεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και στα αραβικά, ενώ συμπεριλήφθηκε σε μεγάλο αριθμό ανθολογιών, μεταξύ αυτών και στη μεγάλη Ανθολογία Ευρωπαϊκής Ποίησης Grand Tour (2019). Το 2021 μια επιλογή 100 ποιημάτων του, με τον τίτλο «Giorgos Christodoulides Selected Poems (1996-2021)» κυκλοφόρησε στα αγγλικά από τις εκδόσεις Αρμίδα και παρουσιάστηκε στο Λονδίνο και στο Δουβλίνο. Μιλώντας για την ποίηση του Χριστοδουλίδη, ο σπουδαίος Ιρλανδός ποιητής Desmond Egan κάνει λόγο για «έναν ποιητικό χορό με την απώλεια και τον θάνατο, που σταδιακά εισχωρεί μέσα σου». Το 2017 η ποιητική του συλλογή Πληγείσες περιοχές/Γυμνές Ιστορίες (Μελάνι 2016) κυκλοφόρησε στα γαλλικά και στα σέρβικα και παρουσιάστηκε στο Παρίσι και στο Βελιγράδι. Το 2014, έξι βιντεοποιήματα βασισμένα σε στίχους του παρουσιάστηκαν στην Γερμανία.  Το 2011, 150 ποιήματα του κυκλοφόρησαν στη Βουλγαρία με τον τίτλο Ονειροτριβείο. Το 2010 μια επιλογή ποιημάτων εκδόθηκε στα γερμανικά, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ποίησης του Βερολίνου (Poesiefestival Berlin) και αναρτήθηκαν στον ιστότοπο του Φεστιβάλ, σε απαγγελία του ποιητή. Έχει εκπροσωπήσει την Κύπρο σε πολλές ποιητικές εκδηλώσεις στο εξωτερικό, ενώ δημοσιεύει κατά καιρούς βιβλιοκριτικές και δοκίμια για την ποίηση. Συνεπιμελήθηκε την Ανθολογία Κυπριακής Ποίησης 1960-2018 (εκδόσεις «ΚΥΜΑ», Αθήνα).

 


Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2022

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ - THE LIMASSOL BOOK FAIR 27.11.23

 



Mozambique is the wealthiest country in the world 

                                         ..........

you hear that mozambique is the wealthiest country in the world 

you travel there any way you can 

by sea by land underground like a mole 

once there you are welcomed by two wolfhounds 

thrown into a reception centre you eat mud choke on it yet survive 

shit in a hole with a miscellaneous collection of others who also heard 

that mozambique is the wealthiest country in the world 

you are labelled as imprisoned labelled 

as an unidentified moving object cooped up in there four years 

one day you break out 

the local police gives the press your mugshot reporters confirm you are dangerous 

their neighbour believes them and double-locks the door 

police cars flare up, work double shifts chieftains put a price on your head 

gangs are looking everywhere for you

the peaceful mozambiquan kiosk operator checks his sbr in his secret drawer 

and believes that you are now a dangerous man 

you believe it too 

 

 Translated by Despina Pirketti

Giórgos Christodoulides | Selected Poems (1996-2021)

 

Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2022

ΜΕ ΤΟΝ ΙΡΛΑΝΔΟΚΥΠΡΙΟ ΠΟΙΗΤΗ ANTON FLOYD

 

Ο Ιρλανδός ποιητής Anton Floyd είναι ένας σπουδαίος τύπος. Γεννήθηκε στο Κάιρο, διαμένει εδώ και χρόνια στα λιμνάζοντα ύδατα του δυτικού Κόρκ, όπως τα αποκαλεί, όμως προηγουμένως, μεγάλωσε αρκετά στην Κύπρο (15 χρόνια) σε σημείο που να μιλά κυπροελληνικά. Στην Κύπρο ξαναήρθε αργότερα και δίδαξε. Η σχέση του με την Κύπρο είναι βαθιά, κατέχει και την κυπριακή υπηκοότητα.
Συμφωνήσαμε πως θα πάρουμε από κοινού το νόμπελ κι αν δεν το πάρουμε, μικρό το κακό. Γράφει ποίηση συγκινητική, ενεργοποιώντας συναισθαντικές χορδές της ύπαρξης που έχουν ξεχαστεί.
Η τελευταία του ποιητική συλλογή Depositions παρουσιάζεται στις 20 Οκτωβρίου 2022, στο Shoe Factory στη Λευκωσία, επειδή έχει μέσα της πολλή Κύπρο. 
Και γίνεται για καλό σκοπό, όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις του βιβλίου θα πάνε στην Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες.
Χθες μετά από αλληλογραφία μηνών κατά την οποία ανταλλ
άξαμε διευθύνσεις, ιδέες, βιβλία, συναντηθήκαμε πρώτη φορά. Ο ένας κρατά το τελευταίο γέννημα του άλλου.
Τα ποιητικά μας χνώτα έχουν πια σμίξει ανεπιστρεπτί.
Το επίμοχθο ταξίδι μέσα από την ποίηση, κρύβει όμορφες εκπλήξεις. Να είσαι καλά Αντόν και πάντα τέτοια.

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2022

"TRUE POETS ARE ALCHEMISTS THAT AREN'T AWARE OF THEIR TRUE NATURE. SUCH IS THE CASE WITH THE CYPRIOT POET CHRISTODOULIDES"

Professor of Heritage, Art and Culture Mohammed Elrazzaz on Giorgos Christodoulides poetry



“In the moment
when the cup falls to the floor
and smashes into a hundred shards,
you realize the value of wholeness;
that what we call entire
is on the verge of smashing.”
 
Selected poems of Giórgos Christodoulides 
 
True poets are alchemists that aren’t aware of their true nature. Such is the case with the Cypriot poet Christodoulides, whose selected poems I came to savour in the nostalgic cafés of Nicosia thanks to a recommendation from Dena Kyriakides.
 
These are poems that, like revelations, leave you with no room for denial. Here, guilt becomes a prelude to remorse, and only metaphor can liberate us from the wearisome tyranny of reality, but not from the blemishes and bruises that embellish our beauty…for what is beauty without imperfections?
 
Christodoulides draws inspiration from his land, his people; he also toys with intertextuality and “evokes” the great poets that he loves from as far away as Russia. Isn’t this globalized sentimentality the very essence of humanism?
Just like the skilled Lefkariti lacemakers, Christodoulides knows how to weave his words into an organic “whole”.
 
I leave you with another piece/bruise from the book:
 
“Less and less of you I find each time,
Your joy, already misty,
is not the color of water;
and your touch
is the incorporeal
that caresses me
when I feel nothing.”

Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022

ΣΤΟ 34ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ HOPKINS ΤΗΣ ΙΡΛΑΝΔΙΑΣ ΤΟ GIORGOS CHRISTODOULIDES SELECTED POEMS 1996-2021

Στην πολίχνη Newbridge της ιρλανδικής κομητείας Kildare διεξήχθη την εβδομάδα 22-29 Ιουλίου το ετήσιο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Gerard Manley Hopkins. Στο Φεστιβάλ, που φέτος συμπληρώνει 34 χρόνια ζωής, συμμετέχουν πανεπιστημιακοί και μελετητές που αναδεικνύουν τη σύγχρονη πρόσληψη της ποίησης του Χόπκινς (1844–1889), Άγγλου ποιητή και ιησουΐτη ιερέα, ο οποίος το 1884 διορίστηκε Καθηγητής Ελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου. 

Αν και δημοσίευσε ελάχιστους στίχους πριν τον πρόωρο θάνατό του από τυφοειδή πυρετό, ο Χόπκινς καταξιώθηκε όταν το έργο του εκδόθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα σε επιμέλεια του τότε δαφνοστεφούς ποιητή Ρόμπερτ Μπρίτζες. Η καινοτόμα εισαγωγή τού αυξομειωτικού προσωδιακού στοιχείου, γνωστού ως sprung rhythm, καθώς και μια ρωμαλέα εικονοποιητική ερμηνεία του θεϊκού μυστηρίου, ήταν σημαντικά στοιχεία που καθιέρωσαν και κατοχύρωσαν την ποιητική υστεροφημία του Χόπκινς, ο οποίος άσκησε σημαντική επιρροή σε επιφανείς λογοτέχνες όπως ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο Γ.Χ. Όντεν και ο Ντύλαν Τόμας. 

 Εκτός από τις συγκριτικές αναλύσεις της ποίησης του Χόπκινς, που φέτος περιλάμβανε συσχετισμούς με το έργο του Ουώλτ Ουίτμαν και της Έμιλι Ντίκινσον, το Φεστιβάλ πρόσφερε επισκέψεις σε χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς και μνημεία της Ιρλανδίας, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ο ανάγλυφος Σταυρός του Μουν (Moone High Cross), ύψους 7 μ., που ανάγεται στον 8ο ή στον 9ο αιώνα μ.Χ. και αναπαριστά βιβλικές σκηνές με θαυμαστή δεξιοτεχνία. Σε ειδική ενότητα του Φεστιβάλ, που προσελκύει μελετητές, σπουδαστές αλλά και φίλους του βιβλίου γενικότερα, παρουσιάζονται νέες εκδόσεις οι οποίες προτείνονται από την καλλιτεχνική επιτροπή. Φέτος, η Κύπρος είχε την τιμητική της, καθώς στο πλαίσιο του Φεστιβάλ παρουσιάστηκε η αγγλική έκδοση ποιημάτων του Γιώργου Χριστοδουλίδη, σε μετάφραση Δέσποινας Πυρκεττή, που φέρει τον τίτλο Giorgos Christodoulides Selected Poems 1996-2021 (Εκδόσεις Αρμίδα.) 

To βιβλίο παρουσιάστηκε από τον ελληνιστή Ιρλανδό ποιητή Ντέσμοντ Ήγκαν, ο οποίος υπηρετεί επί μακρόν ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ. Στην ομιλία του, ο Ήγκαν, που έχει μεταφράσει στα αγγλικά τον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή και τη Μήδεια του Ευριπίδη, τόνισε ότι η συγκεκριμένη έκδοση, η οποία διατρέχει οκτώ ποιητικές συλλογές αλλά και αρκετά ανέκδοτα ποιήματα του Χριστοδουλίδη, σηματοδοτεί την πιο ώριμη στιγμή του Κύπριου δημιουργού. «Η ποίησή του», σημείωσε ο Ήγκαν, «συνιστά έναν ποιητικό χορό με την απώλεια και τον θάνατο, αποτυπώνεται με εξωλογικούς στίχους αναπάντεχης αμφισημίας και καταθέτει ποιήματα κατασταλαγμένα σαν σταλακτίτες». Σημείωσε ότι πρόκειται για μια άρτια, καλαίσθητη έκδοση και προέβλεψε ότι το βιβλίο θα τύχει θερμής υποδοχής στην Ιρλανδία. Στην αντιφώνησή του, ο Γ. Χριστοδουλίδης ευχαρίστησε την καλλιτεχνική επιτροπή για τη σημαντική πρόσκληση, μίλησε για το πώς ο ίδιος αντιλαμβάνεται το καθήκον του ποιητή και απάγγειλε ποιήματά του στα ελληνικά. 

Η παρουσίαση έκλεισε με σχόλια της Δ. Πυρκεττή για τη μεταφραστική διαδικασία και με απαγγελία ποιημάτων στα αγγλικά. 

Cypriot poet featured in Ireland’s Hopkins International Festival 

The 34th edition of the Gerard Manley Hopkins International Festival took place in Newbridge, Kildare between 22-29 July. One of Ireland’s foremost literary events, the Festival celebrates the life and work of Hopkins, English poet and Jesuit priest (1844–1889) who in 1884 was appointed professor of Greek Literature at University College, Dublin. Even though only few of Hopkins’s verses were printed before his untimely death of typhoid fever, his collected works were published in 1918 by Robert Bridges, then poet laureate, and went on to exert significant influence on such eminent poets as T.S. Eliot, W.H. Auden and Dylan Thomas. Hopkins’s innovative use of the prosodic element of “sprung rhythm” as well as his vibrant synthesis of personal experiences, astute observation of nature and engagement with the divine mystery are commemorated to this day, poignantly revisited by contemporary poets and scholars alike. 

In addition to comparative analyses of Hopkins’s poetry, which this year included presentations of his literary rapports with Walt Whitman and Emily Dickinson – by William Adamson (Bamberg Uni.) and Brett Millier (Middlebury College, USA) respectively – the Festival offered visits to Ireland’s cultural sites and ancient monuments, perhaps the most impressive of which was the 18 ft. Celtic Cross of Moone in County Kildare, an 8th or 9th c. richly-carved granite monument. A Youth Programme, directed by Derek Egan, ran in parallel with the main events, alongside book launches and international poetry readings. 

This year, Cyprus was featured among the participating countries, as Armida’s Giorgos Christodoulides Selected Poems 1996-2021 was launched by the Festival’s Artistic Director, acclaimed Irish poet Desmond Egan. Egan has been acquainted with Christodoulides’s poetry since 2005, but the Cypriot poet’s recent English edition, in a vibrant translation by Despina Pirketti, has shed new light on his body of work. The book features poems drawn from eight collections of poetry as well as anecdotal poems -- all of which, according to Egan, “exemplify the mature Christodoulides style: that distinctive mixture of the whimsical and a Cypriot version of the surreal, where a drawer may hold bones or a lollipop.” Christodoulides addressed the Festival’s participants with remarks on the poet’s task, followed by readings of his work in both Greek and English. Caption: Desmond Egan launches Christodoulides’s Selected Poems in Newbridge College Theatre

 

Τρίτη 16 Αυγούστου 2022

STEPHANOS STEPHANIDES* - EXPANDING THE SOUNDSCAPE OF SPACE: THE POETRY OF G.CHRISTODOULIDES IN AND OUT OF TRANSLATION

Speech at book launch of Giorgos Christodoulides Selected Poems 1996-2021, Roes, Nicosia, 22.06.2022

  *Academic professor, poet, translator, critic, ethnographer, documentary film maker

I am honoured and delighted at the invitation to speak at the launch of this book of poems by Giorgos Christodoulides in the English translation of Despina Pirketti.  The book commemorates twenty-five years of Giorgos’ poetry (1996-2021) and my life has crossed with Despina and Giorgos for most of those years – the beginning of our friendship was when Despina was in my MA Seminar in Comparative Literature around the beginning of the 21st century.   The beginning of our di
alogue and friendship focused largely on questions and debates of what is World Literature? and What is Translation?  

 

At that time, Despina also shared with me one of Giorgos’ poetry book (I believe it was his second – then newly published).    It was the beginning of a long-lasting and strong literary kinship among the three of us and Despina as the translator of both our works, played a significant role in mediating this literary kinship.   A powerful role to play and only possible through the agency of someone who understands translation as a powerful literary mode or genre in its own right. 

 

I would like to suggest that the ‘world’ in ‘world literature’ cannot be taken as given, since it is the performative outcome of our own interventions that makes a world.  Whether as writers or translators we perform language in a way that enables our claims on our embodied memory through the multiple mediations of the imagination. Translation is one such performative intervention whose impact and outcome might inject literature with a new energy.  Despina – as a writer for theatre and television – is very much aware that translation is like taking a script from one place and space, and making it perform in another.   

 

It is noteworthy that in Middle English the word ‘autor’ and ‘actor’ were often confused.  She knows only too well that she needs to put aside the tired concepts of fidelity and equivalence, and give her attention to kinship –like Walter Benjamin asserts in The Task of the Translator – translatability is in kinship not in mimesis – a kinship that catches fire on the ‘magical moments’, fan the sparks and gives new life.  Translation has to allow unpredictable movements and affective allegiances that can open up new spaces through translation.  

As Despina says in her introduction:  ‘translation as bold intervention prompted by informed reading is a dynamic process of endorsing the polyphony of the cosmos;’  this indeed is the only way to translate Christodoulides she says, because his poetry “nurtures decentralises notions and gestures;  he has affinities with disruptive irreverent thinkers and is in awe of disjunctive episodes that only pretend to be whole.”  This is illustrated by the lines in the opening poem: 

 

In the moment

When the cup falls to the floor

And smashes into a hundred shards

You realize the value of wholeness

 

 

Despina rightly notes in her Ιntroduction that Giorgos expresses hesitations about the  possibility of poetic language to effect change. Yet we could also say that this impossibility is counterbalanced by the commitment to writing itself, which holds promise for fulfillment. Even though the promise may never be fulfilled, the promise gives new life in a quest for a language we want to inhabit. The poet is haunted and shell shocked with the fractured reality of history yet poetry serves as an affirmation and antidote to apathy through the experience of felt life and of love. The path of the poet is radical indeterminacy with a fractured consciousness whose perspective is vibrant yet uncertain.  Yet both the poet and the translator write on the edges of language in continuous experimentation.

 

In the cramped space of islands such as our own, lost in a labyrinth of of time/space compressions we bring dissimilarities next to each other, and modes of noncomprehension, a charged speechlessness with osmotic moments that re-imagine what has been denied or excluded.  As Despina says:  the Cypriot landscape is defined by what it lacks. And as an island we are surrounded by the permeability of the sea – where one may escape, crossing ‘the line of no return’ as in ‘Sea of Happiness’.  And: 

 

Drenched, you return,

Distant and uncanny,

 

The sea allows us to shift the boundaries by redistributing tensions and affective connections of language in personal and cultural memory, by exploring the edges of language in the cosmopolitan and the vernacular, the national and the mythical, attempting to be here, there, elsewhere at the same time, and taking real or imaginative lines of flight beyond.  

As Despina notes, wings take on significant metaphoric value in Giorgos’ work as ‘symbols of divine dexterity and refined humanity.’  In the poem the ‘Adventure of Poetry’ he says:

 

“Trainee butterflies/

elevate me up to the mountains of Troodos

in the curves of the blooming almond trees.

human twigs welcome me.  

They want to show me

that beauty is defeated

without love

And that’s why

the ending to a story like mine

might be ambiguous.  

 

Let me read Giorgos’ poem A magical moment.  His voice is subdued and minimalist yet looking for moments to burst out – the moment of poetry hovering and haunting – suspended.   

 

 

In thinking about writing and translation practice, I think of a tetra-lingual model for the spatiotemporal categories: vernacular (here), vehicular (everywhere), referential (over there), and mythical (beyond), and how the interaction of these work to imaginatively and creatively construct the languages we inhabit and our sense of being in the world both spatially and temporally. Kafka (in a letter to Max Brod of June 1921) speaks of his predicament of writing as a choice among the impossibilities of writing in Czech, or in Yiddish or in German, the impossibility of not writing, the impossibility of writing.  This suggests a condition of intimate estrangement in the language in which one writes, making other voices vibrate within through the neural correlates of consciousness and our affective relationship to different languages. Giorgos states:

 

A large part of me is made of others;

Their remnants fray

Rubbing off one me

like the dry scales of an African cobra. 

 

And in the Clang of Words (for his son Orestes) he says:

 

I give him words each morning,

Words of love,

To take with him

To have and to hold

When the clang of foreign words

Closes in on him,  

 

I would therefore place myself in the camp of poets like Josef Brodsky (among many others) who say that ‘poetry is found in translation’ rather than Frost’s statement that ‘poetry is what is lost in translation.’  Many writers of world literature are often in the vanguard in these debates, bringing new challenges to myths and stories of origin, and translation is often used (metaphorically or otherwise) as a foundational practice rather than a derivative practice.  Jorge Luis Borges irreverently and ironically states in one of his essays: “the original is unfaithful to the translation (1999, 106),”[1] (with reference to Henley’s English translation of Beckford’s “Vathek” written in French.)

 


Translation may give new life to the text as counterpoint by probing through the gaps of language and perceiving the difference.  In this way, translation refracts, disperses and bends sound, like a prism does with light. It creates a third space. Borges brings translation to the centre of literary practice in a number of essays by emphasizing that texts (translation or writing) are only versions or drafts that create transformations and a repertoire of possibilities, in other words literariness itself, and the idea that translations are inferior is our superstition (or founded in theology such as in the story of the Septuagint, and the translation of the Old Testament from Hebrew to Greek).

 

Writers and translators embody an impossible desire to find a pre- or post-Babelian condition, while in our worldly condition we live in a ‘Poétique de la relation’ as Edouard Glissant would have it.   Our experience has been shaped by personal and affective immersion in felt life, in the specificity of places where we have lived, and the claims that places have made on our embodied memory and the multiple mediations of the imagination across distance and dispersion, a movement and process that requires mediation. 

 

As writers we probe differences in the play of literary language, and this is repeated/doubled in translation while sharpening awareness of the literary and linguistic economies of exchange.   In this constant and unpredictable movement, translation like poetry opens up new spaces:

 

In Giorgos’ words:

 

I drill a hole into the lining of the day

And my years spill out

Like change of an unraveled pocket

 

I expand the soundscape of my space

By tossing furniture out the window

My house empties with pleasing echoes



[1]     “el original es infiel a la traduccion“ Borges, Obras Completas vol II, p. 109.