Πέμπτη 8 Αυγούστου 2019

ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ - ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ


Αποτέλεσμα εικόνας για ΜΥΣΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ


The case of the word sempre in lake Tampo

A cedar tree is crying on the shores of the frozen lake Tampo
looking forlornly at the lake and crying
its branches dripping sobs
ripples emerge on the surface of the lake
the lake gives them back as volatile panting wails
all the more to upset the cedar tree
the lake weeps, ice screeches.
A cedar tree is crying on the shores of the frozen lake Tampo
because it used to be a man who lost his gender, his name
because the lake was the woman he loved
but the time had come for people to transform
forfeiting their gender first
to become trees, to become lakes
the most hardened would become mountaintops
those with the most suffocating melodies
would melt within the oceans
and the thickest skinned would become piles and mine walls
and no one would ever meet anyone again
and no one would ever be able to hurt anyone
nor would they be able during periods of great affliction
to console each other
on the loss of the gender, the leak of the form
just like now
the cedar tree crying
the lake yearning
both helpless to come closer
what with the adamant word sempre
between them.


Η περίπτωση της λέξης πάντα στη λίμνη Τάμπο

Ένα κέδρο κλαίει στις όχθες της παγωμένης λίμνης Τάμπο
κοιτάζει απελπισμένα τη λίμνη και κλαίει
από τα κλαδιά του στάζουν αναφιλητά
ανατριχιάσματα σχηματίζονται στην επιφάνεια της λίμνης
η λίμνη τα επιστρέφει ως ευμετάβλητους ανασασμούς λυγμών
το κέδρο περισσότερο αναστατώνεται
η λίμνη βουρκώνει, οι πάγοι τρίζουν.
Ένα κέδρο κλαίει στις όχθες της λίμνης Τάμπο
επειδή κάποτε ήταν άνδρας που έχασε το φύλο του, το όνομά του
επειδή η λίμνη ήταν η γυναίκα που αγάπησε
αλλά είχε έρθει η ώρα oι άνθρωποι να μετατραπούν
αφού πρώτα απωλέσουν το φύλο τους
να γίνουν δέντρα, να γίνουν λίμνες
οι πιο σκληροί να γίνουν βουνοκορφές
αυτοί με τις πιο αποπνικτικές μελωδίες
να λιώσουν μέσα στους ωκεανούς
κι οι πιο χοντρόπετσοι υποστήλια και τοιχώματα ορυχείων
και κανείς πια δεν θα συναντά κανένα
αλλά και κανείς δεν θα μπορεί να βλάψει κανένα
ούτε θα μπορούν σε περιόδους μεγάλης οδύνης
να παρηγορούν ο ένας τον άλλο
για την απώλεια του φύλου, για τη διαρροή της μορφής
όπως τώρα
το κέδρο που κλαίει
η λίμνη που θέλει
ανήμποροι να πλησιαστούν
με την αμετακίνητη λέξη πάντα
ανάμεσά τους.

Αποτέλεσμα εικόνας για Cedar tree in the frozen lake foto
Ο φροντιστής

στον Δημήτρη Λιαντίνη

Σταμάτησα εδώ και καιρό
να ανασκαλεύω μάταια ερωτήματα όπως
πού χάνεται η έσχατη σταλαγματιά ζωής
πώς αποσυνδέονται τα περίπλοκα νευρικά συστήματα
οι απολήξεις τους
ποιος εν τέλει ευθύνεται
για τη γενετική θλίψη του σύμπαντος
όμως κυρίως τις νύχτες
όταν ασβεστωμένοι με αγριάδα γίγαντες
φοβίζοντας τα σύννεφα
που μετακινούνται πανικόβλητα
αποκαλύπτουν ένα άδειο βάθος στερεώματος
πιάνω τον εαυτό μου να απορεί
ποιος κοιμισμένους μας κρατά στους προθαλάμους
πριν γεννηθούμε αλλά και μετά
ποιος μας διατηρεί ανίωθους
χαϊδεύοντάς μας όμως τρυφερά
μες στο αδιαπέραστο σκοτάδι
ώστε λαμβάνοντας τη φόρτιση
του ανάλαφρου αγγίγματος
ως υδρατμοί αγάπης να εμψυχωθούμε
και να βρούμε σάρκες στην αρχή κάπως καλοτάξιδες
κόκκαλα ανθεκτικά στη μετατόπιση
και συνεχίζει με αφοσίωση να μας επιμελείται
μέχρι τις ακρονυχίδες της απαλότητας
όταν ξυπνώντας
εν μέσω σπασμών τρομαχτικών
θα ξαναζωντανεύουμε
λιγότερο υπάρχοντας
κάθε φορά.

The caretaker

for Demetris Liantinis

I have for some time now ceased
to stir up vain questions such as
where does the ultimate drop of life sink
how do complex nervous systems disconnect
their endings
finally, who is responsible
for the genetic grief of the universe
but mainly at night
when giants whitewashed with ferocity
scare the clouds
that move in panic
to reveal the gaping depth of the firmament
I catch myself wondering
who is keeping us asleep in the antechambers
before we are born but also after
who is preserving our senselessness
with tender caresses
in impenetrable darkness
until we are charged
with that ever so light touch
and like vapours of love we take courage
and find flesh that can travel well
bones that can withstand the shift
and who keeps on tending to us with diligence
down to the fringes of softness
when as we awake to terrible spasms
we are revived
to less existence
than before.

Translated from the Greek by Despina Pirketti

Τρίτη 30 Ιουλίου 2019

ΤΟ ΣΥΡΤΑΡΙ - IL CASSETTO

ΤΟ ΣΥΡΤΑΡΙ

Τα οστά του φυλαγμένα σ ενα συρτάρι
του ανθρωπολογικού εργαστηρίου
περιμένουν ταυτοποίηση.
Ένας άνθρωπος που ήθελε να κάνει πολλά
αλλά δεν του βγήκε, κακορίζικος.
Σαράντα χρόνια αγνοούμενος
πέντε χρόνια μάλλον νεκρός.
Τέσσερα χρόνια φυλαγμένος .
Φυλαγμένος προσεχτικά σ ενα συρτάρι παρόμοιο
μ εκείνο που κάποτε παιδί
είχε κρύψει ένα γλειφιτζούρι
για να το γλύψει αργότερα.                                      

...................

IL CASSETTO

Le sue ossa custodite in un cassetto
al laboratorio di antropologia
aspettano identificazione.
Un uomo che voleva allargare la vista
ma non gli è stato possibile, sfortunato.
Quaranta anni disperso
cinque anni quasi morto.
Quattro anni custodito.
Custodito con molta attenzione in un cassetto simile
a quello quando bambino ancora
nascondeva una caramella
per leccarla più tardi.


(Από τις Πληγείσες Περιοχές/Γυμνές Ιστορίες, μετ. στα ιταλικά Αλεξάνδρα Ζαμπά)




(Poesia dal libro LOCALITÀ FERITE (2019) del poeta cipriota Yiorgos Christodoulides TRD Alexandra Zamba')

 Φωτο: Στο Ανθρωπολογικό Εργαστήρι της ΔΕΑ που βρίσκεται στην υπό την προστασία των ΗΕ περιοχή κοντά στο παλαιό διεθνές αεροδρόμιο Λευκωσίας πραγματοποιείται η ταυτοποίηση των λειψάνων με τη μέθοδο DNA. ΚΥΠΕ, ΚΑΤΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Τετάρτη 3 Ιουλίου 2019

ΤΑ "ΕΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ" ΣΤΗΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ GRAND TOUR

Είδη πρώτης ανάγκης*

Πήρα δυό κομμάτια χαρτί
στη μια τα ψώνια, στην άλλη το ποίημα
τα έβαλα στην ίδια τζέπη
του μαγικού παντελονιού
μπλέχτηκαν μεταξύ τους
άλλαξαν θέσεις οι λέξεις
το «τυρί» έλιωσε τόσο κοντά στον ήλιο
και θρυμματίστηκαν τ’ «αυγά» πέφτοντας
από τα γεφύρια των στίχων
χύθηκε το «κόκκινο κρασί»
στις χίλιες οπές που ακόμα δεν είχαν ανοίξει.
Εφθασα τελικά στην υπεραγορά
σκιές αγόρασα σε τιμή ευκαιρίας
κι έναν έρωτα που έμενε απούλητος στα ράφια,
ένα ανοιχτήρι ειδικό
για τις κονσέρβες μνήμης
που αναμνήσεις
με ημερομηνία λήξης διαθέτουν.
Η μοναδική παρεξήγηση
έγινε με το κουνέλι.
Στο ποίημα έγραφε «εντελώς φοβισμένο»
κι εγώ σφαγμένο το βρήκα 


*Το ποίημα μου "Είδη Πρώτης Ανάγκης" από το "Εγχειρίδιο Καλλιεργητή", Γκοβόστης 2005, σε μετάφραση στα γερμανικά της Michaela Prinzinger συμπεριλήφθηκε στην Ανθολογία Ευρωπαϊκής Ποίησης " Grand Tour" - Μάρτιος 2019. Την επιμέλεια της Ανθολογιας η German Academy for Language and Literature ανέθεσε στους ποιητές Jan Wagner και Federico Italiano.


Σάββατο 8 Ιουνίου 2019

Ο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ

στον Δημήτρη Λιαντίνη*

Σταμάτησα εδώ και καιρό
να ανασκαλεύω μάταια ερωτήματα όπως
που χάνεται η έσχατη σταλαγματιά ζωής
πως αποσυνδέονται τα περίπλοκα νευρικά συστήματα
οι απολήξεις τους
ποιος εν τέλει ευθύνεται για τη γενετική θλίψη του σύμπαντος
όμως κυρίως τις νύχτες
όταν ασβεστωμένοι με αγριάδα γίγαντες
φοβίζοντας τα σύννεφα που μετακινούνται πανικόβλητα
αποκαλύπτουν ένα άδειο βάθος στερεώματος
πιάνω τον εαυτό μου να απορεί
ποιος κοιμισμένους μας κρατά στους προθαλάμους
πριν γεννηθούμε αλλά και μετά
ποιος μας διατηρεί ανίωθους
χαϊδεύοντας μας όμως τρυφερά μες το αδιαπέραστο σκοτάδι
ώστε λαμβάνοντας την φόρτιση του ανάλαφρου αγγίγματος
ως υδρατμοί αγάπης να εμψυχωθούμε
και να βρούμε
σάρκες στην αρχή κάπως καλοτάξιδες
κόκαλα ανθεκτικά στην μετατόπιση
και συνεχίζει με αφοσίωση να μας επιμελείται
μέχρι τις ακρονυχίδες της απαλότητας
όταν ξυπνώντας
εν μέσω σπασμών τρομαχτικών
θα ξαναζωντανεύουμε
λιγότερο υπάρχοντας
κάθε φορά. 



*Ο Δημήτρης Λιαντίνης, γεννήθηκε ως Δημήτρης Νικολακάκος, στη Λιαντίνα Λακωνίας το 1942. Υπήρξε αναπληρωτής καθηγητής του τομέα Παιδαγωγικής, στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε Φιλοσοφία της Αγωγής και Διδακτική Αρχαίων και Νέων Ελληνικών. Έγραψε συνολικά 9 βιβλία στα οποία ασχολήθηκε με διάφορα θέματα: φιλοσοφία, πολιτική, ηθική, ζωή και θάνατος. Το τελευταίο σύγγραμά του, το «Γκέμμα», έχει μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες. Εξαφανίστηκε αυτοθέλητα την 1η Ιουνίου 1998, σε ηλικία 56 ετών. Στις 4 Ιουλίου 2005, αποκαλύφθηκε ο σκελετός του, σε μια μικρή σπηλιά στον Ταΰγετο. 

Δευτέρα 20 Μαΐου 2019

ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ - ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ (ΘΕΑΤΡΟ ΡΙΑΛΤΟ 19 ΜΑΪΟΥ 2019)

 Πέντε γαρύφαλλα

Πάτρα, 21.09.2018                                           


Του είχαν απομείνει
πέντε γαρύφαλλα να πουλήσει
και ήταν μεσάνυχτα.
Αποκαμωμένος κι αρρύθμιστος να αντέχει
το συγκεκριμένο ωράριο εργασίας
κάθισε στο τραπέζι μιας νεανικής παρέας
που τον καλοδέχτηκε. Έπαιζαν μαζί του
σαν να ήταν εκείνο το εξελιγμένο είδος της κούκλας
που μπορούσε να ανταποκριθεί
χωρίς τις μπαταρίες της.
Εμείς πίναμε μπύρες
βαθιά μέσα στη φουσκωμένη πόλη.
Οι κλασσικές ερωτήσεις:
οι γονείς σου;
σπίτι
τόσο μικρός και πουλάς λουλούδια κατάνυχτα;
καμία απάντηση
θες να κοιμηθείς;
ναι
πόσo κάνουν και τα πέντε;
τρια ευρώ
αν τα αγοράσουμε θα πας σπίτι;
ναι
ο κλασσικός επίλογος:
το γαμημένο κράτος..
οι υπηρεσίες…
δεν υπάρχει τίποτα…
κανονικά θα έπρεπε να...
φυσικά, είναι εντελώς απαράδεκτο.
Σήκωσε στάχτες εκείνη τη νύχτα
κι ύστερα τα σπλάχνα της πόλης
πετάχτηκαν έξω.


Τετάρτη 15 Μαΐου 2019

Ο ΛΑΣΛΟ ΚΡΑΣΝΑΧΟΡΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ





"...ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ και ΠΑΝΤΑ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ. Ο ποιητής είναι αήττητος, επειδή δεν μπορεί να  εξαγοραστεί,  δεν μπορεί να πουληθεί σαν εμπόρευμα, ο ποιητής, ακόμα και σήμερα, δεν εισπράττει οικονομικό όφελος από πουθενά. Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούν να τον εξαγοράσουν και αυτός υποκύπτει, τότε,  αυτός ο ποιητής,  θα γράψει για το τι έχουν κάνει μαζί του και το πόσο άθλιος  κατάντησε να είναι κι ο ίδιος, αλλά θα το κάνει σε ένα ποίημα τόσο συγκλονιστικό, τόσο συγκλονιστικά διαυγές, που θα το διαβάζουμε για αιώνες με δέος – και με αυτόν τον τρόπο  θα σωθεί. Και μαζί του σωζόμαστε κι εμείς...."

                                                                 ***



"Δεν πιστεύω καν ότι ο άνθρωπος θα επιβιώσει. Όχι, ο λόγος της ύπαρξης αυτών των χαρακτήρων που κυμαίνονται μεταξύ τρέλας και σοφίας, που εμφανίζονται σχεδόν σε όλα μου τα βιβλία και είναι θύματα ενός απάνθρωπου συστήματος, είναι επειδή είναι άτομα πραγματικά, τα οποία, βεβαίως,  δεν μας δείχνουν μια θύρα εξόδου από τα αδιέξοδα, αλλά είναι εκεί για να μας υπενθυμίζουν συνεχώς τον  λόγο για τον οποίο είμαστε πραγματικά ένοχοι και ότι  εμείς οι ίδιοι είμαστε αυτοί που καταστρέφουμε τον κόσμο μας. Η αθωότητά τους κραυγάζει μέχρι τον ουρανό, όπως και η ασπλαχνία μας, καθώς τους αφήνουμε να χάνονται. Αυτοί όμως δεν λειτουργούν ως  ηθικοί οδηγοί που μας δείχνουν τον τρόπο να βρούμε μια  έξοδο για να  ξεφύγουμε, αυτό  είναι εσωτερική υπόθεση του καθενός και επαναλαμβάνεται αενάως. Αυτοί οι ήρωες, βρίσκονται  ανάμεσά μας και γίνονται θύματα της ηθικής φαυλότητας μας, από τον πρίγκιπα Μίσκιν και τον Αλιόσα Καραμαζώφ, έως την Έστι από το Τανγκό του Σατανά και τον Βάλουσκα από την  Μελαγχολία της Αντίστασης."

                                                                  ***

"Στο  προσκήνιο των βιβλίων μου βρίσκεται πάντοτε ο «κόσμος», αυτός ο χώρος όμως δεν εξαρτάται από τις τρέχουσες πολιτικές συγκυρίες, ίσως γιατί, με  τον όρο πολιτική, – μαζί με άλλους εκατομμύρια ανθρώπους, – εννοώ ένα σύστημα που στην ουσία του δεν αλλάζει ποτέ. Επιτρέψτε μου να σταθώ σε αυτό το σημείο και να απαντήσω με περισσότερες λεπτομέρειες. Στη περίοδο που έγραφα το Τανγκό του Σατανά,  πραγματικά ποτέ δεν πέρασε από το μυαλό μου ότι η ιστορία θα μπορούσε να διαδραματιστεί στην Ουγγαρία η οποία βρισκόταν στην ζώνη επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, για τον απλούστατο λόγο, επειδή εκείνη η Ουγγαρία ήταν ταυτισμένη με το δικό μας «κόσμο» και όχι με μια πραγματικότητα που κυριαρχείται από ένα καταπιεστικό πολιτικό σύστημα  πέραν του οποίου  υπήρχε κάτι καλύτερο, για παράδειγμα η γλυκιά Δύση. Νοσταλγούσα εκείνη τη γλυκιά Δύση σαν κάτι το ιδανικό που ίσως και να μην υπάρχει – τελικά κατάφερα να φύγω από τη χώρα μόνο όταν η σοβιετική κυριαρχία έβαινε προς το τέλος της. Και σ’ εκείνη τη συνάντηση με τη γλυκιά Δύση διαπίστωσα, πως εκείνη η ιδανική, γλυκιά Δύση,  στη πραγματικότητα δεν υπάρχει. Το γεγονός ότι εγκατέλειψα τη Σοβιετική ζώνη και μπήκα στη γλυκιά Δύση, είχε ως αποτέλεσμα να χάσω κι εκείνη την αίσθηση του ιδανικού  που είχα πριν μεταβώ εκεί. Το τίμημα της πολιτικής ελευθερίας είναι η πραγματικότητα. Επιστρέφω όμως στην ερώτησή σας. Δεν έχω καμία σχέση με εκείνους που σκέφτονται-και θεωρούν αυτονόητο- ότι, ασκώντας κριτική και καταστρέφοντας ένα συγκεκριμένο πολιτικό-κοινωνικό σύστημα, θα έρθει και η λύτρωση. Μα και βέβαια όχι, πόσο λανθασμένη είναι αυτή η σκέψη! Ένα βιβλίο, αν θέλει να γίνει μοναδικό με τον δικό του τρόπο,  πρέπει να έχει στο επίκεντρό του τον «κόσμο», γιατί το νόημα που θα απορρέει από ένα τέτοιο βιβλίο,  πρέπει να ταυτίζεται με το νόημα του «κόσμου». Διαισθάνεσαι κάτι κι αυτό το κάτι, έχει σχέση με τον «κόσμο». Και αυτό είναι που θέλεις να εκφράσεις. Το επόμενο ερώτημα είναι αν τελικά αυτό μπορεί να επιτευχθεί ή όχι. Συχνά έχω την αίσθηση πως αυτοί που θέλουν να γράψουν ένα και μοναδικό βιβλίο είναι όπως ένας απελπισμένος αθλητής άλματος επί κοντώ,  ο οποίος παίρνει φόρα, πετάει στον αέρα και μόνο τότε αντιλαμβάνεται πως δεν υπάρχει ούτε ορθοστάτης, ούτε πήχης, ούτε και μαλακό στρώμα στην άλλη πλευρά. Επειδή δεν υπάρχει ούτε αθλητισμός, και αυτό είναι το πρόβλημα."

                                                                 ***

"Μόνο η ηθική και η αισθητική ομορφιά μπορούν να μας κάνουν, όχι μόνο να υπομείνουμε την πραγματικότητα, αλλά και να την θαυμάζουμε. Φυσικά πιστεύω ότι η λογοτεχνία που δεν υποτάσσεται στη βιομηχανία ψυχαγωγίας,  μπορεί να μας οδηγήσει σε ένα σύνορο όπου  μπορούμε να αντιληφθούμε μια αυτοκρατορία ομορφιάς. Εάν μπορώ να αποδεχτώ ότι υπάρχει ομορφιά, είτε με την ηθική είτε με την αισθητική έννοια, μου είναι ευκολότερο να αντέξω το γεγονός ότι δεν θα μπορέσω ποτέ να περάσω αυτό το σύνορο. Είναι ευκολότερο,  γιατί η ομορφιά αυτή είναι η απόδειξη για την ύπαρξη μιας αυτοκρατορίας πέρα από αυτό το σύνορο. Δεν είμαι μυστικιστής, όχι ιδιαίτερα, και δεν πρόκειται γι’ αυτό. Γιατί θα μου έκανε μεγάλη εντύπωση εάν αποδεικνυόταν ότι η αυτοκρατορία αυτή δεν βρίσκεται ακριβώς εκεί όπου εμείς βασανιζόμαστε, αλλά κάπου αλλού. Δεν υπάρχει αληθινή και μη αληθινή πραγματικότητα, υπάρχει μόνο μία πραγματικότητα. Και δεν υπάρχει καμιά άλλη πραγματικότητα πέρα από την αισθητή πραγματικότητα, τίποτε έξω από αυτήν. Αυτό μπορεί να πληγώσει τις ευαίσθητες ψυχές, αλλά έτσι είναι, υπάρχει η ομορφιά και το περιεχόμενο της και  η πραγματικότητα που είναι πολύ θλιβερή."

                                                                   *** 


"Όσον αφορά τη γλώσσα των πολιτικών και των πολιτικών μέσων ενημέρωσης, όπως και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή τα ΜΜΕ,  νομίζω ότι είναι μια κακοποιημένη γλώσσα παντού στον κόσμο. Δεν αρκεί να πούμε ότι ψεύδεται, είναι αυτονόητο ότι ψεύδεται. Αλλά στην κακοποίηση υπάρχει κι ένα άλλο στοιχείο πολύ σημαντικό, εκείνο της ασυλίας και εξαίρεσης από τον νόμο,  του πολιτικού, του καναλάρχη, του ανεγκέφαλου χρήστη του facebook και του twitter, που με τον λόγο του, μεταμορφώνει αναγκαστικά εκείνον που μιλάει, αυτό που λέει και πως το λέει. Αλλά απαντώντας στο άλλο μισό της ερώτησης σας, ακόμα κι αν  έχετε δίκιο ότι η γλώσσα κακοποιείται εύκολα, ότι ο άνθρωπος έχει αρκετούς λόγους να έχει αηδιάσει  από τη χρήση της γλώσσας, αυτό από μόνο του δεν είναι ικανό  να μας οδηγήσει στην απόφαση να παραιτηθούμε από τη γλώσσα. Και όχι επειδή είναι προφανής παραλογισμός, αφού ο ποιητής γράφει ποιήματα και θα συνεχίζει να γράφει. ΥΠΑΡΧΕΙ Ο ΠΟΙΗΤΗΣ και ΠΑΝΤΑ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ. Ο ποιητής είναι αήττητος, επειδή δεν μπορεί να  εξαγοραστεί,  δεν μπορεί να πουληθεί σαν εμπόρευμα, ο ποιητής, ακόμα και σήμερα, δεν εισπράττει οικονομικό όφελος από πουθενά. Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούν να τον εξαγοράσουν και αυτός υποκύπτει, τότε,  αυτός ο ποιητής,  θα γράψει για το τι έχουν κάνει μαζί του και το πόσο άθλιος  κατάντησε να είναι κι ο ίδιος, αλλά θα το κάνει σε ένα ποίημα τόσο συγκλονιστικό, τόσο συγκλονιστικά διαυγές, που θα το διαβάζουμε για αιώνες με δέος – και με αυτόν τον τρόπο  θα σωθεί. Και μαζί του σωζόμαστε κι εμείς."

                                                                 ***

"Εν ολίγοις: ναι. Πιο αναλυτικά: ναι, γιατί ακριβώς αυτή η δυαδικότητα καθορίζει τον άνθρωπο. Πρώτα διαπράττει κάτι ασυγχώρητο  στους άλλους ή κι εναντίον του εαυτού του, και μετά δείχνει απεριόριστη μεταμέλεια.  Δεν μπορώ να παρέμβω λέγοντας  «έι, καν’ το αντίστροφα, πρώτα να  δείξεις μεταμέλεια και μετά να διαπράξεις αυτό  για το οποίο έχεις ήδη μετανιώσει» με την ελπίδα ότι θα έρθει ο καιρός που δεν θα συμβεί . Εγώ δεν μπορώ να μιλήσω εξ ονόματός τους, απλώς τους περιγράφω σε ένα μυθιστόρημα, δεν μπορώ να κάνω τίποτα περισσότερο από το να τους δώσω χώρο σε αυτά τα έργα, από ‘κει και πέρα μιλούν οι ίδιοι. Ο συγγραφέας δεν μπορεί να παρέμβει σε τίποτα. Η δουλειά του είναι απλώς να κάθεται και να καταγράφει με προσοχή ακριβώς αυτά που του υπαγορεύει η πραγματικότητα…
Δεν πιστεύω στη Χρυσή Εποχή. Δεν πιστεύω, πως υπήρχε κάποτε παλαιότερα μια εποχή, όπου το καλό κι αγαθό, η αριστεία και το μεγαλείο ή η πνευματική εξύψωση ήταν οι ύψιστες αξίες κάθε ανθρώπου. Αλλά υπάρχουν και ήρωες στα βιβλία μου που το πιστεύουν και το πιστεύουν βαθειά, γιατί, πέρα από αυτή την πίστη,  δεν υπάρχει τίποτα άλλο από το οποίο να μπορούν να κρατηθούν. Φυσικά, τα καταγράφω όλα αυτά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα συμμερίζομαι κιόλας. Ένα είναι σίγουρο: το γεγονός ότι αυτοί οι ήρωες μου είναι ικανοί να πιστεύουν σε αυτό, δηλαδή σε μια Χρυσή Εποχή, όπου η ομορφιά, η ηθική, η καλοσύνη και η εξαιρετική πνευματική εξύψωση κυριαρχούσαν πάνω απ’ όλα, μου προσφέρει μια στιγμιαία, φευγαλέα και αμυδρή ελπίδα. Και παράλληλα,  με εμποδίζει να ακούω το τρομακτικό, υποχθόνιο  γέλιο, που κάνει το αίμα μου να παγώνει στις φλέβες μου. 

                                                                ***
Απόσπασματα από συνέντευξη του μεγάλου συγγραφέα στη μεταφράστρια του στα ελληνικά Ιωάννα Αβραμίδου,"Αναγνώστης, 14 Μαϊου, 2019