Πέμπτη 11 Ιουνίου 2015

ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΗΨΗΣ

foto:Georgios Kalogeropoulos
Στην ποίηση

       δεν είναι απαραίτητο

                      να συνειδητοποιείς τι γράφεις, την ώρα που το γράφεις.


                                            Αρκεί η αίσθηση κάποιας βαθύτερης ανασκαφής.

                                                             Είναι πιο απαραίτητη η βεβαιότητα της ελπίδας
                                                                                              
                                                                                                  πως κάποτε       
                                                                   
                                                                                       εκείνοι που θα το διαβάσουν,
                                                                                          
                                                                                                          
                                                                                                                   θα το συνειδητοποιήσουν.

Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

ΟΙ ΚΑΜΥ, ΟΙ ΠΟΠΟΦ ΚΑΙ ΤΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΤΟΥΣ ΔΥΣΤΥΧΗΜΑΤΑ

Βλέποντας την ευρέως γνωστή φωτογραφία του Καμύ με το χτενισμένο μαλλί και το τσιγάρο στο στόμα, σκέφτομαι πως αν δεν σκοτωνόταν σε αυτοκινητικό στα 46 του, μάλλον θα πέθαινε από καρκίνο λίγα χρόνια αργότερα. Στην πραγματικότητα γνωρίζουμε τόσες λεπτομέρειες για τον Καμύ και κάνουμε και κάποιους συνειρμούς για τα πώς και τα αν του, αποκλειστικά επειδή ήταν ένας σπουδαίος φιλόσοφος, ένας τεράστιος συγγραφές, που καθόρισε την εποχή του και διαμόρφωσε προσωπικότητες και πορείες ανθρώπων που ποτέ δεν τον γνώρισαν. Επειδή κατάφερε να αγγίξει την αθανασία. Να υπάρχει παντού ενώ έχει εκλείψει. Καμία οριστικότητα δεν μπορεί να επιβληθεί της καταξιωμένης υστεροφημίας.
Διψούμε να μαθαίνουμε για τους σπουδαίους της τέχνης και της λογοτεχνίας, διψούμε να καταπίνουμε όποια λεπτομέρεια μπορούμε, λεπτομέρεια που δεν αφορά τη σπουδαιότητα του έργου τους, αλλά τις καθημερινές τους συνήθειες, τον τρόπο του βλέμματος τους. Θυμάμαι στο πανεπιστήμιο, ο καλύτερος καθηγητής (Σεργκέϊ Αλεξάντροβιτς Ποπόφ) ήταν για μένα εκείνος που ερχόταν στο μάθημα κρατώντας μικρές καρτελίτσες στις οποίες είχε σημειώσει , τι ρούχα επέλεγε να φορά ο Ρεμπώ, τι ώρα ξυπνούσε ο Τόμας Μαν, τι φαγητά ετοίμαζε στα ατέλειωτα τσιμπούσια που οργάνωνε ίσως ο πιο ερωτικός ποιητής που υπήρξε σε αυτόν τον πλανήτη, ο Πάμπλο Νερούδα.
Τον άκουγα με ανοικτό το στόμα και μετά ρούφαγα τα βιβλία τους με απείρως πιο μεγάλη αδηφαγία από τον αν δεν ήξερα την καθημερινότητα τους. Δυστυχώς κι αυτός, ο καθηγητής Ποπόφ, με ειδικότητα στην παγκόσμια λογοτεχνία, σκοτώθηκε αδόκητα και πρόωρα σε αυτοκινητικό δυστύχημα όπως ο Καμύ με τη διαφορά πώς το τραγικό συμβάν που τον σημάδεψε, το γνωρίζω εγώ, όσοι απέμειναν οικείοι και φίλοι του και ενδεχομένως κάποια παλιοί φοιτητές του. Τις συνθήκες θανάτου του Καμύ όμως τις γνωρίζουν όλοι. Διότι ο Καμύ δεν ήταν αφανής. Και τούτος ο κόσμος χρειάζεται τώρα όσο ποτέ όλο και περισσότερους Καμύ ή λιγότερο Καμύ. Διότι για να υπάρξουν οι «Ποπόφ» πρέπει να προηγηθούν οι «Καμύ» ώστε μεταγενέστερα να ανδρωθούν με πολύτιμες καρτελίτσες οι γενεές εκείνες που θα μείνουν για μια στιγμή με το στόμα ανοικτό ακούγοντας τους «Ποπόφ» να αναλύουν την καθημερινότητα των «Καμύ», απομυθοποιώντας τους με γούστο και συνάμα αναδεικνύοντας την μυθική αξία της κληρονομίας τους. Ετσι ίσως να μπορείς να φτιάξεις ενός είδους πολιτισμό όπου η αξία του χρήματος θα ολοένα και λιγότερη, υποκαθιστάμενη από την αξία των επιφωνημάτων. Γιατί ας το παραδεχτούμε, επιτέλους, κανείς δεν τιμά τη μνήμη κανενός επειδή ήταν μεγιστάνας του πλούτου ή επειδή έδιδε ένα ξεροκόμματο στους εργάτες ή υπαλλήλους του, δημιουργώντας στην εκλεπτυσμένη οικονομική αργκό του καιρού μας τις λεγόμενες «θέσεις εργασίας». Η μνήμη είναι μια εξόχως δίκαιη λειτουργία κι εδώ θα διαφωνήσω με τον Αναγνωστάκη και το στίχο του στο Επιτύμβιον «Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ’ξερα τί κάθαρμα ήσουν». Ολοι ξέρουμε τους «Λαυρέντηδες», Μανώλη, λίγοι όμως τολμούν να τους φτύσουν όπως εσύ. Αντίθετα-επανέρχομαι- ποιος δεν τιμά, είτε σιωπηλά, είτε με λόγους πομπώδεις-έστω- τη μνήμη των Καμύ και πολύ αραιότερα των αφανών «Ποποφ». Αυτό κάνω κι εγώ σήμερα γιατί όσο υπάρχουν τέτοιοι ωραίοι τύποι, όσο διαρκεί η μνήμη τους, τόσο περισσότερο η αγριότητα των καιρών θα είναι δυνατόν να δαμαστεί και «να νικιέται κάπου κάπου ο θάνατος μέσα στη ζωή» (Τσαρλς Μπουκόφσκι, Χαμογελαστή Καρδιά).
Τιμή και δόξα λοιπόν σε όλους όσοι άφησαν πίσω τους έναν έστω στίχο που απαγγέλλεται ακόμα, έσυραν μια γραμμή από την οποία κάποιοι πιάστηκαν για να κρατηθούν, τιμή και δόξα και όσους διαιώνισαν έναν μύθο, τον εμπλούτισαν με προσωπικές παρηχήσεις και τον ιστόρησαν σε αδαείς που φιλοδοξούν και τολμούν να ισχυρίζονται πια ότι δεν είναι τόσο αδαείς.
Τιμή και δόξα σε όσους καλλιέργησαν την εμμονή της επιστροφής στο ίδιο ποίημα, στο ίδιο απόσπασμα, στην ίδια σελίδα. Οι επίγονοι τους, να ξέρουν, ακόμη συγκλονίζονται, από καιρό εις καιρό, θυμούνται, μνημονεύουν και κάποτε κλαίνε. Με ένα τσιγάρο στο στόμα και μια καρτελίτσα ανά χείρας.

Πέμπτη 4 Ιουνίου 2015

'EΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ", ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Γιώργος Χριστοδουλίδης "Είδη Πρώτης Ανάγκης": Ο Γιώργος Χριστοδουλίδης γεννήθηκε στη Ρωσία , συγκεκριμένα στη Μόσχα ,όπου και πραγματοποίησε σπουδές πάνω στη δημοσ...

"ΕΡΧΕΤΑΙ ΚΑΛΗ ΣΟΔΕΙΑ 'Η ΜΑΛΛΟΝ ΗΡΘΕ"

ΜΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ "ΤΟ ΑΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΤΟ" ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ*


Το απραγματοποίητο είναι μία από τις δυνατές εκφορές των μικρών θανάτων που δοκιμάζει ο άνθρωπος στην τριβή του με την καθημερινότητα. Στην περίπτωση του Γιώργου Χριστοδουλίδη και της τέταρτης ποιητικής συλ- λογής του, το «απραγματοποίητο» είναι η ανθρωπολογία της ποίησής του. Κι είναι πολλοί οι τρόποι που μπορεί να μετέλθει ο άνθρωπος προκειμένου να επιμεληθεί το χάσμα της πλήρωσης ή την ήττα του. Το Απραγματοποίητο του Γ. Χριστοδου- λίδη κινείται όχι προς αυτήν την κατεύ- θυνση, αλλά εντός της ίδιας μίας κατεύ- θυνσης, σαν να διερευνά την πληγή που σκάβει το συγκεκριμένο στοιχείο στην αν- θρώπινη συνείδηση και το σώμα της ύπαρ- ξης. Και μέσα σε αυτά τα όρια μεταλλάσ- σεται διαρκώς: άλλο- τε ως αποκομμένος ποταμός από την πηγή του, πότε ως συντριβή στο αδιατάρακτο της πραγματικότητας, αλ- λού περνώντας τη γραμμή του ανεπί- στρεπτου ή φέγγοντας τον δικό του ήλιο κρυμμένο σε ασημάδευτη θάλασσα. Κι όμως, παρά τον λυρισμό της, η ποίη- ση του Χριστοδουλίδη δεν αναπτύσσεται με όρους ατομικής ψυχολογίας. Βαθιά στο ποίημα εργάζεται μια μεταφυσική του αι- σθητού, η οποία μετουσιώνεται σε εικό- να. Για την ακρίβεια, σε ακτινογραφία της εικόνας. Θα έλεγα πως το μεγαλύτερο ενδιαφέ- ρον στην ποιητική φωνή του Χριστοδου- λίδη έγκειται ακριβώς σε αυτήν τη συν- θήκη: στη διαδικασία που παράγει την ει- κόνα και όχι στην εικόνα αυτή καθαυτή πα- ρά τη χρήση υπερρεαλιστικών και εξπρε- σιονιστικών ρητορικών ελιγμών, στους οποίους οφείλεται εν πολλοίς και η έντο- νη εικονοποιία του ανά χείρας βιβλίου. Η αντιμετώπιση του ποιήματος ως δια- δικασία παραγωγής εικόνας μετατρέπει το καλλιτεχνικό δημιούργημα σε αντικεί- μενο. Υπό την έννοια πως ο Χριστοδουλί- δης οικοδομεί την καλλιτεχνική του επι- κράτεια στη βάση της δύναμης που δια- θέτουν οι μορφές των αντικειμένων, η πα- ρουσία και η χρήση των οποίων προσδίδει πολιτικό περιεχόμενο στα συγκεκριμένα ποιήματα. Μην φανταστείτε όμως ούτε κά- ποιο είδος στρατευμένης τέχνης ούτε ένα τυποποιημένο βίωμα υπό τη μορφή συν- θήματος ή σλόγκαν. Στην προκειμένη πε- ρίπτωση, η πολιτική υπόσταση των ποιη- μάτων είναι ζήτημα αντικειμένων, όπως αυτά εκφέρονται με μόνη διαμεσολάβηση- ση τη λέξη και κατ’ επέκταση όπως περι- γράφουν το κοινωνικό και ιστορικό περι- βάλλον από το οποίο προέρχονται και στο οποίο ανήκουν αμετάκλητα. Στην κρίση μου, η μόνη αίσθηση απραγ- ματοποίητου που μένει μετά την ανάγνω- ση του τέταρτουποιητικού βιβλίου του Χρι- στοδουλίδη, αφορά την έλλειψη τόλμης ως προς τη μορφή των ποιημάτων, η οποία θα όξυνε την εντύπωση του αντικειμένου- ποιήματος. Γιατί στο σύνολό της, η πα- ρούσα συλλογή είναι η επιτομή της μέχρι τώρα λογοτεχνικής παρουσίας του Γ. Χρι- στοδουλίδη στα νεοελληνικά Γράμματα. Ενδεικτικά: Του είπαν/ ότι σαν έκαναν μπάνιο/ στη θάλασσα της Καρπασίας/ είδαν να περ- νάει σαν νέφος/ στα χωράφια/ μια αγέ- λη γαϊδάρων./ Στη γεωγραφία/ η χερσό- νησος είναι κοντά/ μας χωρίζει μόνο ένα ρήγμα/ που δεν καταγράφεται στις κλί- μακες./ Πολλοί παραπατούν και πέφτουν/ μες στο βάθος του/ ακολουθώντας τον αντίλαλο/ της συνείδησής τους./ Το πρωί σηκώνονται/ και πάνε στη δουλειά τους/ χωρίς γρατσουνιές/ σαν να μη συνέβη τί- ποτα. (Αβρόχοις ποσίν, σελ. 47 του βιβλίου) (φιλελεύθερος, 3/7/2010)

 * Ο Μιχάλης Παπαντωνόπουλος είναι μεταφραστής και επιμελητής εκδόσεων.

Παρασκευή 29 Μαΐου 2015

ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Γ.ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΑΠΟ ΤΟΝ CRESCENZIO SANGIGLIO

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΔΑΡΙΟΥ

(στον Θεόδωρο)

Ο γιος μου
δουλεύει στα σίδερα
έρχεται κατακομμένος
δουλεύει γκαρσόνι
για τα φιλοδωρήματα
τον λιώνουν τα βλέμματα
ο γιος μου κάνει θελήματα
πεθαίνει ο ήλιος μέσα του.
Ο γιος μου μαζεύει ελιές
μαυρίζουν πίκρα τα χέρια του.
Είναι καλός ο γιος μου
ομορφόπαιδο
όλοι τον αγαπούν.
Κάποτε τον φωνάζουν
και σε άλλες δουλειές
κάποτε τις νύχτες
τον φωνάζουν
από τους ουρανούς
να κάνει τον άγγελο
να ανεβάσει τους πληγωμένους.

"ΠΛΗΓΕΙΣΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ-ΓΥΜΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ", ΕΚΔ.ΜΕΛΑΝΙ 2016

 

 Mio figlio


Mio figlio
fa tutti i lavori pesanti
è stremato quando ritorna
fa il cameriere
per una mancia
lo struggono quegli sguardi
mio figlio sbriga commissioni
il sole gli muore dentro.
Va a raccogliere le olive mio figlio
e sono nere di amaro le sue mani.
E' bravo mio figlio
un bel ragazzo
tutti gli vogliono bene.
Delle volte lo chiamano
per altri lavoretti
delle volte la notte
lo chiamano
dai cieli
per fare l'angelo
per portar su i feriti.

 

ΜΕ ΚΟΜΜΕΝΑ ΧΕΡΙΑ


(στο μικρό Αλί)


Η προαναγγελθείσα απελευθέρωση
δεν περιλάμβανε τα χέρια σου
ούτε τη μάνα, ούτε τ’ αδέλφια σου.
Μόνος θα τη πορευτείς ως το τέλος
ποσοτικά λιγότερος αλλά με κεκτημένη σταδιακά αύξηση
που θα σε εκχειλίζει τόσο
όσο χρειάζεται για να εκτοξεύεις τα χέρια σου
και να χορεύουν στον αέρα
σαν κομμένα κλαδιά
από δέντρο
που αντιστέκεται όμως καλύτερα στον άνεμο,
τώρα είσαι το ίχνος ξυσμένου μολυβιού
αφήνει πίσω του μια κόκκινη γραμμή
να την ακολουθήσουν οι μεταγενέστεροι
και να την αποχρωματίσουν οι καιροί
με το σταχτί της λήθης
και της οδύνης το μαρμαρωμένο.
Όταν οι βόμβες σταματήσουν να πέφτουν
θα σβήσουν τα φώτα
και θα ορισθεί ο νέος διοικητής.
Ισως σε επισκεφτεί μια μέρα
για να επιρρίψει ευθύνες
στο προηγούμενο δικτατορικό καθεστώς
όμως, εσύ πώς θα ισορροπήσεις ξανά
στο τεντωμένο σχοινί των ονείρων σου;
Πώς θα αποκρούσεις την μπάλα με μια έξοχη βουτιά;
Ποιόν θα φωνάξεις για να σου σκουπίσει αδέσποτα δάκρυα;
Πώς θα ξανακουμπήσεις στο μάγουλό σου
για να σκεφτείς ανέμελα κάτι ασήμαντο;
Πώς θα δακτυλοδείξεις ένα άστρο;
Πώς θα χαϊδέψεις ένα αιδοίο και να νιώσεις τους παλμούς του;
Το ξέρω, θέλεις να ξεφύγεις από την παραζάλη των εκρήξεων
τα χέρια σου ακόμα σπαρταρούν
θαμμένα βαθιά μέσα στο χώμα
τα καθησυχάζει τρυφερά
άγγελος-διαμεσολαβητής
και τα σταυρώνει να κοιμηθούν τις νύχτες.
Θα ξαναφυτρώσουν
ως υπόγεια κυπαρίσια και θα τρυπήσουν την γη
σε ρημαγμένο χώρο θα αναδυθούν
όπου αλαφιασμένες σκιές συμπλέκονταν μέχρι θανάτου.

(Εγχειρίδιο Καλλιεργητή, Εκδ. Γκοβόστη 2005)




Con le mani tagliate 


(Al piccolo Alì)


La preannunciata liberazione
non comprendeva le tue mani
né tua madre, né i tuoi fratelli.
Ti c’incamminerai da solo sino alla fine
quantitativamente in calo, ma gradualmente con acquisita crescenza
... che tanto ti strariperà
quanto basta perché tu scagli le tue mani
a ballare nell’aria
come rami recisi
di un albero
che comunque meglio resiste al vento,
adesso sei la traccia di una matita temperata
si lascia indietro una linea rossa
che i posteri possano seguirla
e i tempi scolorarla
con il cenerino dell’oblio
e la pietra del dolore.
Quando le bombe cesseranno di cadere
le luci si spegneranno
e verrà designato il nuovo comandante.
Forse un giorno ti farà visita
per addebitare responsabilità
al precedente regime dittatoriale
ma tu, come potrai ancora stare in equilibrio
sulla fune tesa dei tuoi sogni?
Come respingerai il pallone con un bellissimo tuffo?
Chi chiamerai per farti detergere
le lacrime randage?
Come ancora ti appoggerai sulla tua guancia
a pensar spensierato qualcosa d’insignificante?
Come col dito indicherai una stella?
Come accarezzerai una vulva
e ne sentirai i palpiti?
Lo so, vuoi sfuggire
al tumulto delle esplosioni
le tue mani ancora fremono
sepolte profondamente nella terra
un angelo-mediatore
le tranquillizza teneramente
e le unisce in croce per il sonno della notte.
Rispunteranno
come cipressi sotterranei e bucheranno la terra
si leveranno in un luogo devastato
dove ombre spaurite si azzuffano a morte.

 

Μετάφραση Crescenzio Sangiglio

Σάββατο 23 Μαΐου 2015

ΔΡΟΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΟΥΡΑΝΟΥ ΚΑΙ ΓΗΣ

Η ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, Δρόμος Μεταξύ Ουρανού και Γης, εκδόσεις Φαρφουλάς 2013

ΤΟ ΑΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΤΟ

Η ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, Το Απραγματοποίητο, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2010

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΗ

Η ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, Εγχειρίδιο Καλλιεργητή, εκδόσεις Γκοβόστης, 2005

ΟΝΕΙΡΟΤΡΙΒΕΙΟ Α' ΕΚΔΟΣΗ

Η βραβευμένη με Α' κρατικό βραβείο ποίησης, ποιητική συλλογή του Γιώργου Χριστοδουλίδη, Ονειροτριβείο, εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2001

ΟΝΕΙΡΟΤΡΙΒΕΙΟ, ΕΝΙΑ Β' ΕΚΔΟΣΗ

Επανέκδοση των δυο βραβευμένων ποιητικών συλλογών του Γιώργου Χριστοδουλίδη, Ονειροτριβείο(2001) και Ενια(1996), σε μια έκδοση