Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2015

ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ/ DESESPOIR

Όταν μιας ώρας κέρδη τους 
ή το ετήσιο μέρισμα των μετοχών τους ισούνται ή ξεπερνούν μαζί όλους τους μισθούς της ζωής σου και τα έξοδα κηδείας 
όταν το χαρτζιλίκι των παιδιών τους τα σπορ αμάξια που τους αγοράζουν είναι όλα της ανεργίας τα επιδόματα όλα τα συσσίτια στους μαθητές που ο ένας μετά τον άλλο λιποθυμούν από ασιτία 
ή την ώρα που διαμοιράζεται το γάλα 
κι αλείβεται το ψωμί με φτηνή μαρμελάδα
 κρύβονται από ντροπή στις τουαλέτες των σχολείων 
να μη φανεί ότι δεν πήραν πρόγευμα 
ότι δεν είχανε λεφτά για την καντίνα 
διότι ο πατέρας τους κείτεται μήνες ανήμπορος 
σε κιτρινισμένο στρώμα 
ενώ η μητέρα τους καθαρίζει σκάλες 
την ώρα που οριστικά φυλλοροεί το απαλό της χάδι 
πάνω στο κρύο μάρμαρο 
όταν με την αφθονία των εδεσμάτων   
στις λαμπερές τους δεξιώσεις 
ένεκα νηπενθούς γαμήλιας επετείου 
(ή πένθιμης απώλειας προσφιλούς) 
επιτυχών εμπορικών συναλλαγών 
ή κολοσσιαίων συγχωνεύσεων 
διασκεδάζοντας με αυλικούς της εξουσίας 
κάνοντας γενναιόδωρες εισφορές 
για τις προεκλογικές τους εκστρατείες 
κρυφίως αλλά με στενοχώρια για την κατάσταση 
στην οποία έχει περιέλθει ο τόπος 
θα μπορούσε να ταϊστεί ένα κομμάτι αυτού του πεινασμένου πλήθους 
που έρπει στιγματίζοντας ιστορικές πλατείες 
την ευπρέπεια της ηθικής τους 
κι αν τυχόν κάνει να σηκωθεί 
θα καταρρεύσει πέφτοντας σε προκατασκευασμένους ομαδικούς τάφους 
όταν εγώ χτυπημένος από επίμονη βρογχίτιδα 
πολύ καπνό και αδιάκοπη ροή απελπισίας 
τίποτα δεν μπορώ να κάνω για όλα αυτά 
και μόνο να γράφω μπορώ μόνο να γράφω ποιήματα 
λαξεύοντάς τα σε τόξα και στίχους 
τροχίζοντάς τους σε βέλη 
για να σημαδεύω χωρίς μάτια χωρίς μάτια πια 
τα απεχθή είδωλά τους 
δίχως κάποια έστω πιθανότητα επιτυχίας.
Quand une heure de leur gain
Ou le dividende annuel de leurs actions
Valent ou dépassent au total
Tous les salaires de ta vie
Et les dépenses pour les funérailles
Quand l’argent de poche de leurs enfants
Leurs voitures de sport qu’ils leur achètent
Représentent toutes les allocations de chômage
Tous les repas des étudiants
Qui l’un après l’autre de faim s’évanouissent
Ou au moment de la distribution du lait
Et que le pain est enduit de marmelade bon marché
Ils se cachent de honte
Dans les toilettes des écoles
Pour ne pas qu’on se rende compte
Qu’ils n’ont pas eu de déjeuner
Qu’ils n’avaient pas les sous pour la cantine
Parce que leur père croupit depuis des mois impuissant
Sur un lit jauni
Pendant que leur mère nettoie les escaliers
A l’heure où elle effleure une dernière fois
De sa caresse légère le marbre glacé
Quand avec la profusion de nourriture
Dans leurs réceptions lumineuses
Eu égard au deuil il y a cérémonie de mariage
Ou la perte tendrement endeuillée d’un être cher
Échanges commerciaux réussis
Ou fusions colossales
S’amusant avec des courtisans du pouvoir
Faisant des propositions généreuses
Pour leurs campagnes préélectorales
En cachette mais dans l’inquiétude
Pour l’état où se trouve le pays
On pourrait nourrir
Une partie de ce peuple d’affamés
Qui rampe en stigmatisant sur des places historiques
La bienséance de leur moralité
Et s’il fait mine de se lever
Il finira par tomber
Dans des tombeaux collectifs préfabriqués
Quand moi
Frappé par une bronchite qui dure
Beaucoup de fumée et d’écoulement ininterrompu de désespoir
Je ne peux rien faire pour cela
Je ne peux qu’écrire
Seulement écrire
Des poèmes sculptés en arcs
Et des vers aiguisés tels des flèches
Pour que je puisse viser
Sans yeux
Désormais sans yeux
Leurs répugnantes idoles
Sans même le moindre
Soupçon de réussite.



Traduction Marianne Catzaras

Ο ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΣ....

«Ο κάθε άνθρωπος αποτελεί ένα μυστήριο και η μοναδικότητά του είναι ιερή. Τώρα ο άνθρωπος κινδυνεύει να μετατραπεί σε κλώνο κατά παραγγελία: συμπαθητικός, με γαλάζια μάτια, δραστήριος, αναίσθητος στον πόνο ή τραγικά έτοιμος να γίνει σκλάβος».

Ερνέστο Σάμπατο

Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2015

LA DETTE

Il y aura toujours une dette
Pour ceux qui n’ont pas réussi
Pour ceux qui n’étaient pas suffisamment forts
Pas suffisamment malléables
Comme la plupart
Il y aura toujours une dette
Pour ceux qui ne sont pas passés
Au jour suivant
À la semaine suivante
Parce qu’ils avaient devant eux
Une montagne
Et quelques réticences
Pour les grimper
À ceux qui n’avaient pas établi
Un bon plan de fuite
Qui n’ont pas vu
Les fenêtres derrière le mur
La lumière pâle qui aurait pu leur montrer
Un chemin
Il y aura toujours une dette
Parce que tu n’es pas devenu la fenêtre
Parce que tu n’es pas devenu la lumière
Pour eux.

Yiorgos Christodoulides

Πέμπτη 5 Νοεμβρίου 2015

Jorgos Christodoulidis, Gedichte / Γιώργος Χριστοδουλίδης, Ποιήματα (μτφρ.: Jan Kuhlbrodt & Γιώργος Καρτάκης)

Kακοπετριά
Eστιατόρια χαμένα μεσ’ τα δέντρα.
Για να μπεις και να καθίσεις πρέπει να περάσεις
μέσα απ’ τις φωλιές των πουλιών.
Mικρά ξενοδοχεία ψάχνουν για ισορροπία
πάνω στους ανηφορικούς δρόμους,
σπίτια διάσπαρτα εδώ κι εκεί,
γαντζωμένα στις πλαγιές των λόφων,
μέσα απ’ την απλότητα τους
ξεμυτίζουν παιδικά προσωπάκια.
Tι θα γίνει λοιπόν
αν αποσύρω το τοπίο
από τα όρια του παραθύρου,
αν το πάρω μαζί μου
σαν μια μεγάλη ζωντανή ανάμνηση;
Θα συνεχίσει να ακούγεται το κελάρυσμα του νερού
από απέναντι;
Tο βουνό θα μείνει ακίνητο;

Κakopetriá
Restaurants zwischen Bäumen versteckt.
Um sie zu erreichen,
musst du durch Vogelnetze gehen.
Kleine Hotels suchen nach Gleichgewicht
an steilen Wegen,
Häuser verstreut, kreuz und quer,
geklammert an die Hänge von Hügeln,
aus ihrer Einfachheit
schauen Kindergesichter hervor.
Was wird also geschehen,
wenn ich diese Landschaft
vom Fensterrand ziehe,
wenn ich sie mitnehme
wie eine große lebende Erinnerung?
Wird das Plätschern des Wassers
immer noch herüber dringen?
Wird der Berg dort
fest stehen bleiben?
* Dorf auf dem Berg Troodos auf Zypern
`

Oι θήκες των βιολιών
Tα όργανα είναι η ανάγκη μας
να ακούσουμε κάτι άλλο,
εκτός από την ηλίθια φωνή μας.
Όμως μέσα απ’ τους ήχους του βιολιού
καταλαβαίνεις τη σημασία της σιωπής
και του θανάτου.
Oι βιολιστές θα έπρεπε να’ ταν νάνοι·
όταν πεθαίνουν να τους θάβουν
μέσα στις θήκες των βιολιών τους.

Die Geigenkästen
Die Musikinstrumente sind Ausdruck unseres Dranges
etwas anderes zu hören,
als unsere blöden Stimmen.
Durch die Violinklänge aber
verstehst du die Bedeutung des Schweigens
und des Todes.
Die Geiger sollten Zwerge sein;
Wenn sie sterben, kann man sie dann
in den Kästen ihrer Violinen begraben.
`

Παριζιάνικη οφθαλμαπάτη
Παρέλαση στο Παρίσι.
Aπροσδόκητη.
Kατευθυνόμασταν προς την Παναγία των Παρισίων.
Oι χρυσοκόκκινες στολές των λογχοφόρων
τα περιττώματα των αλόγων στο δρόμο
ζευγαράκια που φιλιούνταν
ο Σηκουάνας μια κουρασμένη κατάφαση
τουρίστες να ψάχνουν το σωστό μέρος
σουβενίρ και περίεργες ουρές περιέργων.
Σε λίγο θα χτυπήσουν οι καμπάνες
και με βάση το πρόγραμμα
ο Kουασιμόδος θα πηδήξει στο κενό
καταχειροκροτούμενος.

Fata Morgana in Paris
Marsch durch Paris.
Unerwartet.
Wir marschierten in Richtung Notre-Dame.
Goldrote Uniformen der Schwertträger
auf den Straßen die Exkremente der Pferde
sich küssende Paare
die Seine eine müde Bejahung
Touristen die ihr Ziel suchten
Souvenirs und die bizarren Schlangen der Schauwütigen.
Bald werden die Glocken läuten
und nach Plan
wird Quasimodo unter starkem Beifall
in die Luft springen.
`
Το απραγματοποίητο
Πόση βροχή δεν έπεσε
από τους δισταγμούς των σύννεφων
μαύρος ήταν ο ουρανός
κοιλοπονούσε
νερό πολύ να βρέξει ήθελε
δεν έβρεξε.
Αόρατος τοίχος ο δισταγμός
όσο τον ανεβαίνεις
τόσο πιο πολύ ψηλώνει
πάνω του σπάνε
κύματα ψηλά
έρωτα έγκλειστου
στο ανομολόγητο
εξίσου επιδέξια αποτρέπει
ζωές στεγνές να βρέξουν
που τρεκλίζουν
στη μεθόριο
της στεριάς με τη θάλασσα.
Τι γίνονται όλα αυτά
που δεν έγιναν;
με ρώτησες.
Σε ονειροφράγματα υποθέτω αποθηκεύονται
και από εκεί διοχετεύονται
σε μέλλον διψασμένο
με παραπόταμους που εκτείνονται
και χάνονται πέρα από τους χάρτες
σταγόνα-σταγόνα να ποτίζουν
το απραγματοποίητο.

Das Nicht-Verwirklichte
Wie viel Regen aus Sorge der Wolken
nicht fiel
schwarz der Himmel
er lag in Wehen
viel Regen wollte er
regnete aber nicht.
Eine unsichtbare Wand des Bedenkens
je höher du kletterst
umso höher sie wächst
an ihr brechen
die hohen Wogen
einer uneingestandenen
verschütteten Liebe
sie verhindert geschickt
dass die Leben trocknen zugleich
dass sie sich
auf der Grenzlinie ergießen
zwischen Festland und Meer
torkeln.
Was wird aus alldem
das nicht geschah?
Fragtest du mich.
Es wird hinter Traumdämmen gespeichert, denke ich
und von dort aus wird es in durstige Zukunft
geleitet
über Nebenflüsse die sich winden
und jenseits der Landkarten verschwinden
um tropfenweise das Nicht-Verwirklichte
auszugießen.
`
Λήθη
Βαθύ πολύ βαθύ
αυτό που δεν γεμίζει
η απουσία σου.
Κάνω να το καλύψω
με πρόχειρο επίδεσμο,
της λήθης
αλλά επιμένει να ζητά μόνο εσένα
εξαναγκάζοντας το άυλο
για ύλη να σφαδάζει
και να κλαίει.
Πώς γίνεται εκείνο που δεν υπάρχει
να ξέρει τι του λείπει;
Ποιος επιλήσμων ορίζει
τις προδιαγραφές της λησμοσύνης
όσων οριστικά θα εκλείψουν
πέραν και πάνω
απ’ ότι οι μέρες μας
τους δόθηκε ν’ αντέχουν;
Πολυτεχνίτης άγνωστος
με ακρίβεια φροντίζει
η έλλειψη τους
βαριά να πέφτει
Σαν να υπήρχαν.

Lethe
Drängend und schwer
die Leere die du hinterlässt ist nicht
zu füllen.
Ich versuche es
mit einem provisorischen Verband
dem Vergessen
zu überdecken,
aber es bleibt, das Verlangen nach dir
in Gedanken kaum zu bezwingen
sehnt sich nach Materie
wimmert.
Wie kann es sein,
dass das Nicht Existente weiß,
was ihm fehlt?
Welcher Vergessliche bestimmt
die Vorschriften der Vergesslichkeit
für das alles, was endgültig verschwindet
jenseits dessen und über dem
was unsere Tage
ertragen können?
Ein Alleskönner, unbekannt,
sorgt mit Präzision dafür
dass das Fehlen
so sehr präsent ist.
Als ob es etwas gäbe,
was der Zeit innewohnt
sie zu ertragen.
`
Γιώργος Χριστοδουλίδης γεννήθηκε στη Μόσχα το 1968 και μεγάλωσε στη Λάρνακα. Σπούδασε δημοσιογραφία στο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας. Για την πρώτη του ποιητική συλλογή, Ένια, (Εκδόσεις Ατέλεια, Λευκωσία 1996) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη, ενώ για τη δεύτερη,Ονειτροτριβείο, (Γαβριηλίδης, Αθήνα 2001) με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Ακολούθησε το Εγχειρίδιο Καλλιεργητή (Γκοβόστη, Αθήνα 2004) και Το Απραγματοποίητο (Γαβριηλίδης, Αθήνα 2010). Tο 2013, εκδόθηκε η πέμπτη του ποιητική συλλογή, Δρόμος μεταξύ Ουρανού και Γης, από τις εκδόσεις Φαρφουλάς, Αθήνα. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, βουλγάρικα, ισπανικά, λετονικά, πορτογαλικά, λιθουανικά, τουρκικά κ.α. ενώ δημοσιεύτηκαν σε κυπριακά και ξένα λογοτεχνικά περιοδικά. Αναφέρονται ενδεικτικά: Το Καταφύγιο (Αθήνα, 2011), Νέα Ευθύνη (Αθήνα, 2011), Μανδραγόρας (Αθήνα, 2011), Άνευ (Λευκωσία, 2008), Études Hélleniques/Hellenic Studies (Καναδάς 2007), Παρέμβαση (Κοζάνη, 2005) Νέα Εποχή (Λευκωσία, 2003-04) κ.α. Παρουσιάζεται επίσης σε σημαντικές ανθολογίες ποίησης και ποιητικές εκδόσεις.
`*
Jorgos Christodoulidis wurde 1968 in Moskau geboren. Aufgewachsen ist er in Larnaca. Er studierte Journalismus an der Lomonossov-Universität Moskau, Lebt und arbeitet in Nicosia als Journalist. Für seinen ersten Gedichtband “Neun' (1996), erhielt den Staatspreis für Literarische Debüts, für die zweite Sammlung“Oneirotriveio' (2001) den Nationalpreis für Poesie. Desweiteren erschienen die Lyrikbände: Herstellerhandbuch (Govostis, Athen 2004) und Das Nicht-Verwiklichte(Gabrielides, Athen 2010). 2013 veröffentlichte er den Band Weg zwischen Himmel und Erde. Seine Gedichte wurden in verschiedene Sprachen übersetzt u.a. Lettisch; Englisch, Deutsch und Russisch. Er ist in verschiednen Anthologien Zypriotischer Poesie vertreten.

ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ- ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΕΣ:
`
Ο συγγραφέας Γιαν Κούλμπροτ ( Jan Kuhlbrodt) γεννήθηκε το 1966 στην πόλη Καρλ Μαρξ ( σήμερα Χέμνιτς) και ζει στη Λειψία.
*
Ο Γιώργος Καρτάκης γεννήθηκε το 1963 στα Χανιά, όπου και ζει. Είναι εκπαιδευτικός.

Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2015

ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΙΤΟ ΠΑΤΡΙΚΙΟ

Ο Τίτος Πατρίκιος βρέθηκε τον Νιόβρη για ένα τριήμερο στη Λευκωσία, όπου συμμετείχε στο 2ο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ, στο οποίο έλαβαν μέρος ποιητές από την Κύπρο την Ελλάδα και πολλές άλλες χώρες.

Τον “πετύχαμε” στο τέλος μιας συζήτησης στη μεγαλοπρεπή Πύλη Αμμοχώστου, και λίγο μετά την παρέμβασή του κατά την οποία είχε, μεταξύ άλλων, πει ότι η ποίηση σπανίως αποφέρει υλικά κέρδη και ότι ο ίδιος -αν και νομιμοποιημένος στην καταξίωση και την ευρύτερη αποδοχή- αναγκάζεται ακόμη, όντας συνταξιούχος, να κάνει και άλλες εργασίες για να συμπληρώνει τη σύνταξή του. Κι όλα αυτά χωρίς ίχνος μομφής για κανένα, χωρίς καμία υποψία παραπόνου ή κάποιου αποχρώντα καταγγελτικού τόνου. Παρά μόνο μια ωριμότητα, ίσως του ανθρώπου που πέρασε από στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξορία, στερήσεις, είδε το θάνατο να του "χαμογελά" μέσω μιας καταδίκης που την τελευταία στιγμή δεν εκτελέστηκε, αλλά δεν λύγισε, του ποιητή που μετρά πια νηφάλια τα “κέρδη” του από την ποίηση μέσα από τη βαθιά αποτύπωση των καλύτερων του στίχων στο θυμικό και το μνημονικό των ανθρώπων.

Ακολουθεί η συνομιλία με τον μέγιστο Ελληνα ποιητή.

Ερ. Παρατηρούμε μια ποσοτική ανθοφορία στην ποιητική παραγωγή στον ελληνικό χώρο. Εκτιμάτε ότι ταυτόχρονα με την ποσότητα, ενυπάρχει και η ποιότητα;

Απ. Δεν ξέρω αν ενυπάρχει και το ποιοτικό στοιχείο, αλλά είναι αναγκαία η ποσοτική παραγωγή, αυτή η δραστηριότητα και κίνηση, και μέσα από αυτήν την κίνηση θα βγούνε και τα καλά. Ας μην νομίζουμε όμως ότι αυτό είναι φαινόμενο της Ελλάδας και της Κύπρου μόνον. Και στις άλλες χώρες η ποιητική δραστηριότητα είναι πυκνή.
Ταξιδεύω συχνά στην Ιταλία και μου κάνει εντύπωση πόσο ενδιαφέρονται και πόσο δραστηριοποιούνται εκεί για την ποίηση με εκδόσεις και εκδηλώσεις. Το ίδιο και στην Ισπανία, στη Γερμανία και στη Γαλλία. Αλλά και στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική υπάρχει μεγάλη αγάπη για την ποίηση. Αυτό μας δίνει κουράγιο εμάς τους ποιητές διότι μας κάνει να νιώθουμε ότι η ποίηση δεν είναι μια περιθωριακή δραστηριότητα.

Ερ. Πού “στέκεται” σήμερα η ελληνική ποίηση;

Απ. Νομίζω αν δεν υπάρχουν αξιόλογοι νέοι ποιητές κινδυνεύουμε κι εμείς οι παλαιότεροι. Εμείς οι παλαιότεροι δεν μπορούμε να επιζήσουμε αν η τέχνη που κάνουμε δεν συνεχίζεται. Και αυτοί που τη συνεχίζουν είναι οι νεότεροι ποιητές.

Ερ. Και ανάμεσα στους νεότερους βλέπετε αξιόλογες παρουσίες;

Απ. Ναι, υπάρχουν αξιόλογοι νέοι ποιητές και μάλιστα όχι όλοι στην Αθήνα, υπάρχουν και στη Θεσσαλονίκη, στα Γιάννινα, στα Τρίκαλα, στην Κρήτη. Οπως υπάρχουν και στην Κύπρο.

Ερ. Εχετε έρθει πολλές φορές στην Κύπρο. Ποια θέση στην καρδιά σας έχει η Κύπρος; Πριν από ένα χρόνο ο Ντίνος Χριστιανόπουλος μου είχε πει “η καρδιά μου χτυπά στην Κύπρο”...

Απ. Η Κύπρος είναι ένα διαφορετικό κομμάτι Ελλάδας με το δικό της χαρακτήρα, που πλουτίζει και το δικό μας χαρακτήρα, που το δικό της δράμα γίνεται και δικό μας δράμα. Πριν μερικές εβδομάδες έγινε στο Σπίτι της Κύπρου στην Αθήνα μια διημερίδα με θέμα “ Η Κυπριακή Αντίσταση και η Έκφραση της στη Λογοτεχνία”. Η Κύπρια φιλόλογος Ελένη Αντωνιάδου, που ζει στην Αθήνα, μίλησε για τη δική μου ποίηση και το πώς σε ποιήματα μου έχω εκφράσει κι εγώ το δράμα της Κύπρου. Ηταν μια ωραία βραδιά και με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι η Κύπρος έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ποίηση μου.

Ερ. Θεωρείτε την κυπριακή λογοτεχνία αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης ελληνικής λογοτεχνίας ή κάτι το ξεχωριστό;

Απ. Είναι κάτι το ξεχωριστό από την άποψη της ιδιομορφίας της και στο βαθμό που γράφεται στην κυπριακή διάλεκτο. Από την άλλη μεριά, όμως, είναι και κομμάτι της ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Μόντης είναι ένας μεγάλος Ελληνας ποιητής και όχι μόνον Κύπριος. Οι σημερινοί ποιητές της Κύπρου είναι κομμάτια της ελληνικής λογοτεχνίας όχι μόνο της Κύπρου. Ο Κ. Χαραλαμπίδης και ο Μιχάλης Πασιαρδής είναι σημαντικοί Κύπριοι ποιητές, αλλά ταυτοχρόνως και σημαντικοί ποιητές της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτό ισχύει και για αρκετούς άλλους Κύπριους ποιητές.

Ερ. Εχετε γράψει σπουδαία πολιτική ποίηση αναβλύζουσα τραυματικά βιώματα, προϊόν της αριστερής σας στάσης. Εχετε όμως γράψει και σπουδαία ερωτική ποίηση, η οποία όμως πώς προσδιορίζεται; Αναβλύζουν από την πηγή του ποιητή ή από την πηγή ενός ανθρώπου που στη ζωή του ερωτεύτηκε βαθιά;

Απ. Οι πηγές είναι οι εμπειρίες μας. Αν δεν έχουμε εμπειρίες τότε γράφουμε ποιήματα κενά...

Ερ. Βιωματική ποίηση δηλαδή...

Απ. Τα ποιήματα πρέπει να έχουν βιωματικό βάθρο αλλά και τη χροιά της μετάπλασης, αλλιώς είναι απλώς αυτοβιογραφικά και ενδιαφέρουν μόνον αυτόν που τα έγραψε. Το ποίημα πρέπει να υπερβαίνει το αυτοβιογραφικό στοιχείο και να γίνεται τελικά ένα κίνητρο στον αναγνώστη για να δει μέσα από αυτό τη δική του ζωή και να μην περιοριστεί στη ζωή του ποιητή.

Ερ. Το “Υπόγειο Τρένο” έχει αυτό το βιωματικό υπόβαθρο;

“Κι έπειτα τα χρόνια θα περάσουν
όγκοι βουνών και πέτρας θα παρεμβληθούν
θα ξεχαστούν όλα
όπως ξεχνιέται το καθημερινό φαΐ
που μας κρατάει ορθούς.
Όλα, έξω από κείνη τη στιγμή
που μέσα στο συνωστισμό του υπόγειου τρένου
κρατήθηκες στο μπράτσο μου.”


Απ. Ελπίζω πως ναι. Πέρσι με είχανε καλέσει σε ένα σχολείο στο Μιλάνο της Ιταλίας στο οποίο υπάρχουν πολλά παιδιά μεταναστών. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα με αυτό το ποίημα που δεν είναι για παιδιά, ωστόσο τους άρεσε. Και το μεταφράσανε στη γλώσσα τους και μου δώσανε και τις έχω τις μεταφράσεις τους, στα κουρδικά, στα αραβικά, στα ινδικά. Τα έχασα. Ηταν ένα ωραίο δώρο για μένα.


Ερ. Θα σταθώ σ` ένα ακόμα ποίημα σας, πολιτικό αυτή τη φορά, την Οφειλή.


“Μέσα από τόσο θάνατο που έπεσε και πέφτει,
πολέμους, εκτελέσεις, δίκες, θάνατο κι άλλο θάνατο
αρρώστια, πείνα, τυχαία δυστυχήματα,
δολοφονίες από πληρωμένους εχθρών και φίλων,
συστηματική υπόσκαψη κι έτοιμες νεκρολογίες
είναι σαν να μου χαρίστηκε η ζωή που ζω.
Δώρο της τύχης, αν όχι κλοπή απ` τη ζωή των άλλων,
γιατί η σφαίρα που της γλίτωσα δε χάθηκε
μα χτύπησε το άλλο κορμί που βρέθηκε στη θέση μου.
Έτσι σα δώρο που δεν άξιζα μου δόθηκε η ζωή
κι όσος καιρός μου μένει
σαν οι νεκροί να μου τον χάρισαν
για να τους ιστορήσω”.

...Είναι ένα ποίημα τραυματικό για εκείνους που δεν τα κατάφεραν, εκείνους που τους πήρε μια σφαίρα ή μια αρρώστια. Αυτή η οφειλή έχει καθορίσει και την αφηγηματικότητα της ποίησης σας; Αυτή τη γοητευτική εμμονή στην εξιστόρηση;

Απ. Σε μεγάλο βαθμό ναι. Από εκεί και πέρα, έχω γράψει πριν μερικά χρόνια κι ένα ποίημα το οποίο “συνομιλεί” με την Οφειλή και της λέει πως κάποτε πρέπει να γράφουμε και για αυτά που περνούν οι ζωντανοί και όχι μόνον οι νεκροί. Πρέπει να βλέπουμε και τους ζωντανούς, μη ξεχνώντας τους νεκρούς βεβαίως.

Ερ. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα για την ποίηση κατά πόσον δηλαδή πρέπει -αν υπάρχει πρέπει ή σωστό στην ποίηση- να διατηρεί την εσωστρέφεια της ή να τεντώνει και τις κεραίες της προς αυτά που γίνονται...

Απ. Η μεγάλη εσωστρέφεια είναι νομίζω καταστρεπτική για την ποίηση. Από την άλλη μεριά, χωρίς διάγνωση του ίδιου μας του εαυτού δεν μπορούμε να πλησιάσουμε τον άλλο και πλησιάζοντας τον άλλο εισερχόμαστε πιο βαθιά στην αυτογνωσία. Συνεπώς, εσωστρέφεια και εξωστρέφεια στις σωστές δόσεις για να δημιουργούν διάλογο και να επικοινωνούν με τους άλλους.

Ερ. Για τα ποιήματα ποιητικής ποια είναι η γνώμη σας; Είναι χρήσιμα ή αποτελούν πολυτέλεια;

Απ. Μα η ίδια η ποίηση είναι μια πολυτέλεια! (γέλια). Τίθεται πάντα το ερώτημα γιατί γράφουμε ποίηση. Ο Μπαλζάκ είχε πει γράφω για τη δόξα και το χρήμα. Ομως, η ποίηση δεν αποφέρει λεφτά, άντε να αποφέρει ένα χαρτζιλίκι για να περνάμε το Σαββατοκύριακο. Ούτε δόξα αποφέρει αλλά η δόξα τι είναι; Το να σε ξέρουν, να σε αναγνωρίζουν. Τον τελευταίο καιρό λέω ότι το γράψιμο ενός ποιήματος μοιάζει πάρα πολύ με την κατασκευή μιας γέφυρας. Οπως στη γέφυρα οι πέτρες πρέπει να μπουν στη σωστή τους θέση, αλλιώς θα γκρεμιστεί, με τον ίδιο τρόπο και στο ποίημα οι λέξεις πρέπει να μπουν εκεί που πρέπει, αλλιώς θα καταρρεύσει. Η αναζήτηση της σωστής λέξης ειδικά στο ποίημα, είναι ουσιώδης για να μπορεί το ποίημα να σταθεί.

Ερ. Εχετε πει στο πλαίσιο της συζήτησης με άλλους ποιητές εδώ στη Λευκωσία ότι ακόμη και τώρα που είστε αναγνωρισμένος και καταξιωμένος, η ποίηση δεν σας προσφέρει καμία οικονομική άνεση. Αυτό τελικά είναι κακό ή καλό για ένα ποιητή;

Απ. Ειλικρινά δεν ξέρω. Το βέβαιο είναι πως από την ποίηση δεν μπορεί να ζήσει κανείς, πρέπει να κάνει και κάποια άλλη δουλειά και αυτό έκανα σε όλη μου τη ζωή, τώρα πια είμαι συνταξιούχος, αλλά συνεχίζω να κάνω και άλλες εργασίες για να συμπληρώνω τη σύνταξη.

Ερ. Τι είναι εκείνο που ξεχωρίζει τον σπουδαίο από τον μέτριο ποιητή; Προσωπικά πιστεύω στη συνθήκη “τα ποιήματα να σημαίνουν κάτι”... Εσείς τι πιστεύετε;

Απ. “Τα ποιήματα να σημαίνουν κάτι” είναι κάτι πολύ δύσκολο και πολλές φορές νομίζεις ότι το πετυχαίνεις αλλά δεν τον πετυχαίνεις.

Ερ. Επειδή δεν ήσουν αληθινός;

Απ. Οχι, αληθινός ήσουν, αλλά δεν είχες βρει τη σωστή σκέψη και το σωστό συναίσθημα, καθώς και τις σωστές λέξεις που θα τα εκφράσουν όλα αυτά.

Ερ. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η προδοσία της αριστεράς κυριαρχεί στην πολιτική σας ποίηση;

Απ. Δεν πιστεύω στην προδοσία. Κανείς δεν έχει προδώσει, απλώς έχουν γίνει λανθασμένες ενέργειες που δεν άντεξαν στην πραγματικότητα. Η προδοσία είναι μια ευτελής πράξη που δεν υπήρξε στην αριστερά, δεν υπήρξαν χρηματικές ή άλλες απολαβές. Πολλοί όμως κάνανε μεγάλα λάθη που φέρανε καταστροφές.

Ερ. Συμμετείχατε στο τριήμερο διεθνές λογοτεχνικό φεστιβάλ που πραγματοποιεί στη Λευκωσία το Ιδεόγραμμα. Οι εντυπώσεις από τη συμμετοχή σας;

Απ. Το Φεστιβάλ έδωσε την ευκαιρία αφενός στο κοινό να ακούσει και να γνωρίσει ποίηση που προέρχεται από διαφορετικές χώρες και κουλτούρες, αφετέρου στους ίδιους τους ποιητές να γνωριστούν μεταξύ τους. Αυτό είναι τόσο πολύτιμο και χρήσιμο. Μπράβο στους διοργανωτές, χρειάζεται μόχθος, θυσίες και οργάνωση για να πετύχεις να διοργανώσεις σωστά ένα τέτοιο Φεστιβάλ.

Ερ. Εχετε δώσει τόσες συνεντεύξεις. Υπάρχει κάποια ερώτηση που ενώ θα θέλατε να σας υποβληθεί, εντούτοις δεν σας υποβλήθηκε ποτέ;

Απ. Το έχω ίσως παρακάνει με τις συνεντεύξεις. Δίνω πολλές αλλά και ο δημοσιογράφος θέλει να κάνει τη δουλειά κι εμείς πρέπει να ανταποκρινόμαστε. Μου έχουν υποβληθεί τόσες ερωτήσεις κατά καιρούς... ειλικρινά δε νομίζω ότι υπάρχει τέτοια ερώτηση πια.

Αγωνιστής, ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής
----------------
Ο Τίτος Πατρίκιος (1928) έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων το 1943 με τη δημοσίευση ενός ποιήματός του στο περιοδικό "Ξεκίνημα της Νιότης", ενώ το 1954 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο "Χωματόδρομος". Έργα του μεταφράστηκαν στα γαλλικά, τα φλαμανδικά, τα γερμανικά και τα ολλανδικά. Το 1994 τιμήθηκε με ειδικό κρατικό βραβείο για το σύνολο του έργου του. Το 2013 του απονεμήθηκε το Διεθνές βραβείο Ποίησης στην Ιταλία (LericiPea) που είναι από τα παλαιότερα και πιο σημαντικά βραβεία στην Ιταλία. Ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Επιθεώρηση Τέχνης" από το 1954 δημοσίευσε πολλά άρθρα και κριτικές στις στήλες του, ενώ πολλά δοκίμιά του συμπεριλήφθηκαν σε συγκεντρωτικές εκδόσεις. Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση (κείμενα των Σταντάλ, Αραγκόν, Μαγιακόφσκι, Νερούντα, Γκόγκολ, Γκαρωντύ, Λούκατς και άλλων) και την πεζογραφία, ενώ τα περισσότερα κοινωνιολογικά έργα του είναι γραμμένα στα γαλλικά.

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στρατευμένος αρχικά στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στον ΕΛΑΣ. Το 1944 καταδικάστηκε σε θάνατο από συνεργάτες των Γερμανών και η εκτέλεσή του ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας εξορίστηκε στη Μακρόνησο (1951-1952) και κατά τη διετία 1952-1953 στον Άη Στράτη, από όπου επέστρεψε στην Αθήνα με άδεια εξορίστου.

Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2015

ΠΛΗΓΕΙΣΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ/ΓΥΜΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Το καφέ βιβλίο
                       στον Ζοζέ Σαραμάγκου
Διαβάζω ένα καφέ βιβλίο.
Ο συγγραφέας είναι νεκρός
ο μεταφραστής είναι νεκρός
ο βασικός ήρωας αυτοκτόνησε.
Εγώ είμαι ακόμη ζωντανός. Κάθομαι στο κοίλο ενός άγνωστου φεγγαριού
και πίνω μια ξανθιά μπύρα.
Ποιος είπε ότι ο θάνατος
είναι ανίκητος;

Αγάπη μπορεί να συμβαίνει και μετά από πολλά χρόνια

Άρχισες να λυγίζεις όπως λυγίζει κάποια που σήκωσε στους ώμους της
ένα μικρό βουνό
και ξέρω πια ότι δεν θα μπορέσεις ν’ αντέξεις
μια μεγάλη καταστροφή.
Εξάλλου δεν υπάρχει τρόπος να προετοιμαστεί κανείς
για τις πραγματικές συντέλειες.
Όταν λοιπόν μου φέρνεις ένα πιάτο φαΐ
πετάς τ’ αποφάγια, πλένεις τα πιάτα μου ξεχωριστά
μαζεύεις τα μολυσμένα μου ρούχα, τα βάζεις στο πλυντήριο
τα σιδερώνεις και τ’ αποθέτεις επιμελώς διπλωμένα στο συρτάρι
όταν μπορείς και με γλυκοκοιτάζεις και δεν νευριάζεις με την ανημποριά μου
όταν ακόμα μπορείς κάποτε να με γλυκοκοιτάζεις
νιώθω μια ευλογία όπως εκείνη που περιβάλλει
όσους πρόλαβαν να σφιχταγκαλιαστούν
πριν τους σκεπάσει οριστικά ένα υπερμέγεθες κύμα
ή τους μασήσει η δεξιά σιαγόνα της φθοράς.

Τo συρτάρι

Τα οστά του φυλαγμένα σ’ ένα συρτάρι του ανθρωπολογικού
περιμένουν ταυτοποίηση.
Ένας άνθρωπος που ήθελε να κάνει πολλά
αλλά δεν του βγήκε, κακορίζικος.
Σαράντα χρόνια αγνοούμενος
πέντε χρόνια μάλλον νεκρός.
Τέσσερα χρόνια φυλαγμένος.
Φυλαγμένος προσεκτικά σ’ ένα συρτάρι παρόμοιο
μ’ εκείνο όπου κάποτε παιδί
είχε κρύψει ένα γλειφειτζούρι
για να το γλύψει αργότερα.

Δουλειές του ποδαριού
                              στον Θεόδωρο
Ο γιος μου
δουλεύει στα σίδερα
έρχεται κατακομμένος
δουλεύει γκαρσόνι
για τα φιλοδωρήματα
τον λιώνουν τα βλέμματα
ο γιος μου κάνει θελήματα
πεθαίνει ο ήλιος μέσα του.
Ο γιος μου μαζεύει ελιές
μαυρίζουν πίκρα τα χέρια του.
Είναι καλός ο γιος μου
ομορφόπαιδο
όλοι τον αγαπούν.
Κάποτε τον φωνάζουν
και σε άλλες δουλειές
κάποτε
τον φωνάζουν
από τους ουρανούς
να κάνει τον άγγελο
να ανεβάσει τους πληγωμένους.


Συγκομιδή

Γράψαμε το πολύ πέντε ποιήματα
εγώ κι εσύ το ξέρουμε.
Όλα τα άλλα
φλυαρίες
μια ενθρόνιση της κενότητας.
Γράψαμε το πολύ πέντε ποιήματα
και μεταξύ μας αυτή είναι η αλήθεια.
Όλα τ’ άλλα
να έχουν δουλειά οι ειδήμονες
ο σκόρος, η κιτρινίλα, η λήθη
ενώ εμείς άφωνοι, τελειωμένοι
με φαγωμένα από τη νικοτίνη δόντια
να μας κατατρώει το αναπάντητο:
Μπορούσαμε να βγάλουμε κάτι περισσότερο;
Να μην τα παρατούσαμε τόσο εύκολα;
Γινόταν να εναντιωθούμε λίγο ακόμα;
Κάπως καλύτερα;
Ή κάτι τέτοιο.


Γιώργος Χριστοδουλίδης

Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015

Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΦΑΛΑΙΝΑ ΤΩΝ 52 Hz....

Προσθήκη λεζάντας
     Για ένα ολόκληρο χρόνο ετοιμάζει το τραγούδι της. ΚΙ όταν είναι έτοιμη, ταξιδεύει χιλιάδες χιλιόμετρα για να βρει το ταίρι της. Οταν το βρίσκει κι αρχίζει το τραγούδι της, αλλά το ταίρι της δεν μπορεί να ακούσει. Αυτή εκπέμπει στα 52 χέρτζ ενώ το εκείνο ακούει στα 10-15 χέρτζ.,,Φεύγει άπραγη αλλά τον επόμενο χρόνο ξαναδοκιμάζει. Εδώ και εκατοντάδες, χιλιάδες χρόνια δοκιμάζει. Χωρίς ευόδωση. Αυτή είναι η μοναχική φάλαινα των 52 χέρτζ...

Τρίτη 8 Σεπτεμβρίου 2015

ΕΛΕΓΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΙΚΡΟ ΑΪΛΑΝ



Εδώ και πόσο καιρό ακούμε για παιδιά προσφύγων που πνίγονται στη Μεσόγειο; Εδώ και πόσο καιρό μας κυκλώνει η αριθμητική των πνιγμένων; Την αρχική φρίκη, μετά αγανάκτηση, ακολούθως οργή, σίγασε η απεχθής, σχεδόν καθημερινή, επανάληψη του δράματος. Η κάθε μέρα, ένας βομβαρδισμός διαφορετικών αριθμητικών αναλογιών  κι οι πνιγμένοι από άνθρωποι, να γίνονται στη συνείδηση μας νούμερα και εν τέλει να απωθούνται στη σφαίρα της συνήθειας.
Μέχρις ότου η φωτογραφία του μικρού Αιλάν να μπει στα σπίτια μας. Mέχρι να δούμε το θάνατο μπροστά μας στην πιο αποτρόπαια μορφή  με την οποία μπορεί να μας παρουσιαστεί: Τη μορφή ενός νεκρού αθώου νηπίου, πνιγμένου  στο τρομερό έρεβος της θάλασσας και ξεβρασμένου σε στάση μπρούμυτα  στις ακτές της Αλικαρνασσού.  Την ώρα που τα δικά μας παιδιά παιγνίδιζαν ανέμελα σε κάποιο πάρκο ή  σε κάποια παραλία. Προστατευμένα . Ασφαλισμένα. Αγαπημένα.
Αυτή η τρομαχτική φωτογραφία σαν καρφί στο παχύ μας δέρμα άνοιξε μια τρύπα από την οποία ξεχύθηκαν τα υγρά της αναισθησίας και της αποχαύνωσης. Μας επέτρεψε να συγκλονιστούμε ξανά προσκρούοντας  στην άθλια  πραγματικότητα του καιρού μας όχι μέσα από το αλεστήρι της καθημερινής ειδησεογραφίας αλλά από τον μεγεθυντικό φακό  μιας  φωτογραφικής μηχανής που έγινε το μάτι του κόσμου.
Συνεπώς, μόνο ως ακατανόητη εκλαμβάνω τ η θέση κάποιων ότι «δεν πρέπει να δείχνουμε τέτοια πράγματα». Νερό στο μύλο των λαθρέμπορων, των ανάλγητων αξιωματούχων της Ευρώπης , των γελοίων επιτρόπων, των σιχαμένων κυβερνήσεων, των  διαχρονικών από καταβολής της ανθρωπότητας, δολοφόνων  και εκμεταλλευτών της ανθρώπινης ύπαρξης, του μαζικού ανθρώπινου πόνου.
Αν η δημοσιότητα είναι η ψυχή της δημοκρατίας, η φωτογραφία του μικρού Αϊλάν, πεσμένου, πνιγμένου, νεκρού, λεηλατημένου από  τα καλύτερα του χρόνια, στερημένου την εν ζωή αγάπη, είναι ένα μαστίγιο που θα χτυπά το σαπισμένο από την ατιμία πρόσωπο του άθλιου μας πολιτισμού.
Τούτη η φωτογραφία θα μας μάθει να μετρούμε τον θάνατο στις πραγματικές του διαστάσεις: Τον θάνατο ως τις μέρες που στερήθηκε ο μικρός Αϊλάν, τα αγγίγματα που δεν ένιωσε, τα φιλιά που δεν πήρε και δεν έδωσε, τις γνώσεις που δεν κέρδισε, την λατρεία που δεν είδε σε βλέμματα άλλα, το πάθος που δεν μοιράστηκε, τα παιδιά που δεν έκανε, την γονιμότητα και τη φαντασία της ζωής που δεν βίωσε, τα όνειρα που δεν πρόλαβε να γεννήσει, τα δικαιώματα που δεν απόλαυσε. Θα μας μάθει ότι σε αυτόν τον πλανήτη, σε αυτόν τον ΤΟΠΟ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ, έχουμε την ευθύνη να μην ησυχάζουμε μέχρις ότου στραγγίξει και η τελευταία μας ικμάδα δύναμης, δημιουργικότητας, αγωνιστικότητας και αφοσίωσης στο υπέρτατο καθήκον  της υπεράσπισης των αδυνάμων, των κατακρεουργημένων, των καταφρονημένων, των εξαθλιωμένων.
Θα μας μάθει, τέλος, να αγαπάμε. Να αγαπάμε περισσότερο τα παιδιά μας, τα παιδιά όλου του κόσμου και όλο και πιο αποφασιστικά να τους δείχνουμε  με το χέρι τους κακούς, να τους λέμε τον λύκο, λύκο, το σκοτάδι, σκοτάδι. Κι΄είναι βαθύ και πυκνό το σκοτάδι που μας ζώνει.

Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2015

ΣΥΝΕΧΩΣ ΛΑΘΟΣ ΤΟ ΙΔΙΟ ΠΡΑΓΜΑ



Συναντιόμαστε τυχαία μια-δυο φορές το χρόνο χθες με είδε στην υπεραγορά  την ώρα που διάλεγα ντομάτες.
Με ρώτησε πάλι πώς πάει η μεγάλη μου κόρη
-         Είναι γιος και τώρα σπουδάζει, Ανδρέα.
-        Α, ναι.
Παύση.
-         Είναι καλά;
-         Καλά.
Κάθε φορά η ίδια κουβέντα
πάνω από φθαρτά που σάπισαν
στην πόρτα του κουρείου ονομάτων στο συνεργείο αλλαγής ποδιών στις ουρές των στεγνών ανέργων στους πεζοδρόμους των ζαρωμένωn στα χαρακώματα της πόλης
-         Kαλύψου Ανδρέα, πέφτουν οβίδες.
                                                                        
                                                                        
                                                                            Είναι παράξενο πώς ένας άνθρωπος 
μπορεί να θυμάται λάθος πάντοτε το ίδιο πράγμα.
Πρόσεξα κι ένα τρέμουλο στα χέρια του
που επιδέξια έκρυβε κρατώντας σφικτά το καροτσάκι.
Κάνω ό,τι μπορώ να τον αποφύγω
όμως η επιμονή του να κοινοποιήσει την αμηχανία του είναι θλιβερά ανίκητη.

Μια μέρα του έπεσε το κεφάλι
τρέχαμε να το προλάβουμε
στον κατήφορο.

Όταν πλήρωσα τον επόμενο εκδότη
και κυκλοφόρησα το έκτο μου βιβλίο
του το ταχυδρόμησα σε άγνωστη διεύθυνση
βέβαιος ότι με κάποιο τρόπο θα το παραλάμβανε.
Βρεθήκαμε πάλι μετά από χρόνια
στις δημόσιες τουαλέτες
για ένα κατούρημα επί πληρωμή.
«Πώς πάει η κόρη σου;
Σπουδαίο το ποίημα σου για εκείνον τον τύπο.
Απίθανος εκείνος ο τύπος
ποιος είναι;»